Η άγνωστη σήμερα θεά Μήτις, θεά της σοφίας και της φρόνησης αποτελούσε σημαντικό πρόσωπο στο γένος των θεών, στην αρχαία μυθολογία και στον αρχαιοελληνικό τρόπο σκέψης.
Η γέννηση της Αθηνάς, κόρης της Μήτιδος, από το κεφάλι του Δία...
Η Μήτις ήταν Κόρη του τιτάνα Ωκεανού και της τιτανίδας Τηθύος. Έγινε η πρώτη σύζυγος του Δία και μαζί απέκτησαν την Αθηνά.
Η καταγωγή της περιέχει το υδάτινο στοιχείο που είναι αμείλικτο και η αγάπη της με τον Δία αφορά στο συναισθηματικό, θυμικό στοιχείο. Με αυτόν τον τρόπο, η θέα της σοφίας και της φρόνησης συνδύαζε την αυστηρότητα και την τρυφερότητα. Χάρη σε αυτά τα χαρακτηριστικά της βοηθούσε τους ανθρώπους να είναι συνετοί λαμβάνοντας υπόψη εξίσου το συναίσθημα και τη λογική. Η Μήτις, επιπλέον, αντιπροσώπευε την πονηριά και την επαγρύπνηση που καθοδηγούν τους ανθρώπους όταν παίρνουν μια απόφαση ή επιδιώκουν ένα έργο. Το θαλάσσιο στοιχείο που περιέχει η καταγωγή της προσφέρει την επαγρύπνηση και την εναλλαγή μορφών. Επειδή στην αρχαιότητα η λέξη «μήτις» σήμαινε και πολύτροπη νόηση, η προσωπικότητα του Οδυσσέα ταυτίζεται με αυτή της θεάς. Επίσης, στο ζωικό βασίλειο ταύτιζαν τη θεά μήτις με την αλεπού.
Η πονηριά της Μήτιδος φανερώνεται στον μύθο που βοηθά τον Δια να πάρει την εξουσία από τον πατέρα του Κρόνου. Εκείνη κατασκεύασε ένα φάρμακο που θα προκαλούσε εμετό στον Κρόνο και θα τον έκανε να βγάλει τα παιδιά του που είχε καταπιεί, τα αδέλφια του Δία. Χάρη στο κατασκεύασμα της Μήτιδος ο Δίας μπόρεσε να βρει τα αδέλφια του, να παλέψει ενάντια στους τιτάνες και να πάρει την εξουσία.
Ο γάμος του Δία και της Μήτιδος θεωρείται πολύτιμη συμμαχία, καθώς οι δυο τους ήταν ένα πανίσχυρο ζεύγος ικανό για την εξουσία όλου του κόσμου. Παρόλα αυτά, ένας χρησμός που έλεγε ότι η Μήτις θα γεννούσε πρώτα μια κόρη και έπειτα έναν γιο που θα καταλάμβανε την εξουσία και θα κυβερνούσε θεούς και ανθρώπους συντάραξε τον Δία. Εκείνος, επειδή φοβήθηκε ότι θα έχει την ίδια κατάληξη με τον πατέρα του κατάπιε τη Μήτιδα, η οποία ήδη κυοφορούσε την Αθηνά.
Έτσι η Αθηνά γεννήθηκε από το κεφάλι του Δία με τη βοήθεια του Ηφαίστου. Η Αθηνά κληρονόμησε της ιδιότητες της μητέρας της και γι΄ αυτό θεωρείται θεά της σοφίας και της φρόνησης...
Στο Χονγκ Κονγκ ακολουθείται η πολιτική της «μίας χώρας με δύο συστήματα» και η αυτονομία της περιοχής αφορά το νομικό σύστημα, το νόμισμα, την τελωνειακή αντιπροσωπεία, τις πολιτιστικές αντιπροσωπείες, τις διεθνείς αθλητικές ομάδες και τους νόμους μετανάστευσης ενώ η Κίνα αντιπροσωπεύει την περιοχή διπλωματικά και στρατιωτικά.
Πως φτάσαμε σε μία χώρα που δεν είναι… χώρα; Εξαιτίας της βρετανικής αποικιοκρατίας που διήρκησε από το 1842 έως το 1997.
Αυτά τα 156 χρόνια, η περιοχή της Ανατολής, λόγω της έντονης δυτικής επιρροής, ανέπτυξε ένα δικό της σύστημα διακυβέρνησης και κατέληξε ως ένα οικονομικό θαύμα.
Τελικά παραδόθηκε στην Κίνα και μέχρι το 2017 όλα κυλούσαν ομαλά, μέχρι που ο Σι Τζινπίνγκ αντέδρασε και οι κάτοικοι πλέον δηλώνουν έτοιμοι για απόσχιση.
Λίγη ιστορία
Αρχαιολογικά ευρήματα αποδεικνύουν πως οι πρώτοι άνθρωποι βρέθηκαν στο Χονγκ Κονγκ πριν από 35.000-39.000 χρόνια.
Ο πρώτος Ευρωπαίος που βρέθηκε στην περιοχή ήταν ο Πορτογάλος Ζόρζε Άλβαρες, το 1513. Μετά το 1557 οι Πορτογάλοι ξεκίνησαν το εμπόριο με την νότια Κίνα αλλά οι στρατιωτικές συγκρούσεις ανάμεσα στις δύο χώρες οδήγησαν στην αποπομπή όλων των έμπορων και μέχρι το 1669 εκτοπίστηκαν όλοι οι ξένοι.
Το Χονγκ Κονγκ συνέχισε να βρίσκεται υπό κινεζική κυριαρχία μέχρι το 1839, όταν η δυναστεία των Τσινγκ αρνήθηκε τις εισαγωγές. Τότε ξεκίνησε ο πόλεμος του οπίου με τη βρετανική αυτοκρατορία. Οι Τσινγκ ηττήθηκαν στις 20 Ιανουαρίου 1841 και το Χονγκ Κονγκ βρισκόταν υπό βρετανική κατοχή. Η περιοχή δόθηκε και πάλι στην Κίνα αλλά η διαφωνία υψηλόβαθμων αξιωματούχων οδήγησε στην απόφαση το Χονγκ Κονγκ να γίνει επισήμως αποικία της Βρετανικής Αυτοκρατορίας στις 29 Αυγούστου 1842. Από το 1850 εγκαταστάθηκε στην περιοχή μεγάλος αριθμός Κινέζων μεταναστών που διέσχισε τα ελεύθερα τότε σύνορα.
Το Χονγκ Κονγκ δεν συμμετείχε στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο και παρέμενε μια ειρηνική χώρα που αναπτυσσόταν με την ανέγερση πανεπιστημίων και δημοσίων υπηρεσιών.
Δυστυχώς τα πράγματα άλλαξαν στον Β’ Παγκόσμιο και συγκεκριμένα στις 25 Δεκεμβρίου του 1941. Οι Ιάπωνες κατέκτησαν την περιοχή και προέβησαν σε σφαγές ενώ ξέσπασε λιμός και χιλιάδες εργάζονταν καταναγκαστικά. Μέχρι και σήμερα να έχει μείνει γνωστή η κατοχή ως τα «μαύρα Χριστούγεννα». Ο πληθυσμός του Χονγκ Κονγκ μειώθηκε από 1,6 εκατομμύρια το 1941 σε 600.000 το 1945.
Η Βρετανία ανέκτησε τον έλεγχο του Χονγκ Κονγκ στις 30 Αυγούστου 1945.
Η ανάπτυξη που ήρθε από την… Κίνα
Ο κινεζικός εμφύλιος που ακολούθησε στάθηκε η αφορμή για ένα κύμα φυγής εξειδικευμένων εργατών προς την περιοχή. Όταν οι κομμουνιστές κατέλαβαν την ηπειρωτική Κίνα το 1949, οι περισσότεροι εξειδικευμένοι εργάτες διέσχισαν τα ανοικτά σύνορα φοβούμενοι διώξεις. Πολλοί από τους νέους κατοίκους της περιοχής δημιούργησαν μικρομεσαίες επιχειρήσεις στο βρετανικό Χονγκ Κονγκ.
Τη δεκαετία του ’50 υπήρξε ένα άλμα εκβιομηχάνισης, ιδίως στον τομέα των υφασμάτων ενώ γίνονταν εξαγωγές κινεζικών αγαθών. Ο πληθυσμός αυξανόταν, τα εργατικά κόστη παρέμειναν χαμηλά και αυξανόταν το επίπεδο διαβίωσης. Όμως η ανταγωνιστικότητα μειώθηκε λόγω του αυξανόμενου κόστους εργασίας και ιδιοκτησίας η οποία σε συνδυασμό με την ανάπτυξη της νότιας Κίνας από το 1978 στάθηκε η αφορμή για στασιμότητα.
Παρ’ όλα αυτά, το Χονγκ Κονγκ μέχρι τη δεκαετία του 1990 είχε εγκαθιδρυθεί ως ένα από τα παγκόσμια οικονομικά κέντρα ενώ μαζί με το Λονδίνο και τη Νέα Υόρκη θεωρούνταν ως ένα από τα βασικά εμπορικά κέντρα. Ήταν μία από τις ταχύτερα αναπτυσσόμενες οικονομίες της Ασίας και παράδειγμα προς μίμηση για την πολιτική της ελεύθερης αγοράς.
Την 1 Ιουλίου 1997, η κυριαρχία του Χονγκ Κονγκ πέρασε από το Ηνωμένο Βασίλειο στη Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας, σημαίνοντας το τέλος των 156 χρόνων βρετανικής κυριαρχίας στο Χονγκ Κονγκ. Λίγο αργότερα, δέχτηκε διπλό οικονομικό χτύπημα, με την οικονομική κρίση του 1997 και τη γρίπη των πτηνών Η5Ν1 αλλά ακόμα και σήμερα είναι μια χώρα που θεωρείται παράδειγμα προς μίμηση.
«Μία χώρα, δύο συστήματα»
Σήμερα, οι κάτοικοι του Χονγκ Κονγκ περιφρονούν ανοιχτά την Κίνα και θεωρούν εαυτούς… ανώτερους λόγω του πολιτικού και οικονομικού συστήματος που δεν θυμίζει σε τίποτα τους «αδερφούς» τους.
Μία από τις βασικότερες διαφορές των περιοχών έχει να κάνει με την Δημοκρατία. Πριν την παράδοση από τους Βρετανούς, έγιναν διαπραγματεύσεις οι οποίες κατέληξαν στο ότι στην περιοχή θα γίνονταν εκλογές. Οι Κινέζοι δεσμεύτηκαν για μετάβαση στην εκλογική δημοκρατία κατοχυρώνοντας το σχετικό συνταγματικό έγγραφο της περιοχής που ονομάζεται βασικός νόμος. Όμως στην Κίνα… ξέχασαν τον βασικό νόμο του Χονγκ Κονγκ και το 2014 ξέσπασαν μαζικές διαδηλώσεις διότι από το Πεκίνο ανακοινώθηκε πως οι υποψήφιοι των εκλογών θα περνάνε από έλεγχο.
Η Κίνα έχει επίσης δεσμευθεί να επιτρέψει το Χονγκ Κονγκ να εκλέξει το δικό του κοινοβούλιο από το 2020 διότι σήμερα, οι νομοθέτες είναι ένα μείγμα από εκλεγμένους αντιπροσώπους και υποψηφίους της επιτροπής. Πρόκειται για ένα βασικό αίτημα των κατοίκων που έχουν «αγκαλιάσει» το κοινοβούλιο τους που είναι το πρώτο βήμα για την εγκαθίδρυση της Δημοκρατίας. Στον αντίποδα βρίσκεται η Κίνα που είναι μονοκομματική.
Δεύτερη διαφορά είναι το νομικό σύστημα. Το Χονγκ Κονγκ έχει διατηρήσει το βρετανικό σύστημα δικαίου και έχει ανεξάρτητο δικαστικό σώμα. Οι κάτοικοι και οι πολιτικοί διαμηνύουν περήφανα πως είναι το προπύργιο του κράτους δικαίου στην ευρύτερη περιοχή ενώ παράλληλα η αστυνομία είναι σε υπόληψη από τους κατοίκους. Αντιθέτως στην Κίνα η δικαστική εξουσία δεν είναι… εξουσία καθώς χρησιμοποιείται συχνά για πολιτικούς σκοπούς.
Τρίτη και βασικότερη διαφορά είναι η καπιταλιστική οικονομία. Παρά την «ενσωμάτωση» στην Κίνα, το Χονγκ Κονγκ διατήρησε την ελεύθερη αγορά, γεγονός στο οποίο η Κίνα δεν αντέδρασε καθώς το χρησιμοποίησε ως πεδίο δοκιμών για να κάνει μεταρρυθμίσεις. Καθώς η Κίνα έχει γίνει πλουσιότερη και πιο καπιταλιστική, οι δύο οικονομίες έχουν γίνει όλο και πιο ολοκληρωμένες.
Ωστόσο δημιουργούνται εντάσεις στο Χονγκ Κονγκ οι οποίες πηγάζουν από την ανάπτυξη της Κίνας που ανεβάζει το κόστος ζωής. Παρ’ όλα αυτά, η πόλη έχει μεγάλη αυτονομία για να ρυθμίσει τις δικές της οικονομικές υποθέσεις. συμπεριλαμβανομένων των τελωνειακών και φορολογικών νόμων και έχει το δικό της νόμισμα, παρόμοιο με το Αμερικανικό δολάριο.
Σήμερα, το Χονγκ Κονγκ αποτελεί μια από τις ισχυρότερες οικονομίες παγκοσμίως, καταλαμβάνοντας την 34η θέση ανάμεσα στις μεγαλύτερες εμπορικές δυνάμεις για το έτος 2014.
Το εξωτερικό εμπόριο «ανθίζει» με βασικό εξαγωγικό εταίρο την Κίνα. Οι κυριότεροι εξαγωγικοί εταίροι του Χονγκ Κονγκ είναι: Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, ΗΠΑ, Μεγάλη Βρετανία και Γαλλία. Το μεγαλύτερο μέρος των εμπορικών σχέσεων που έχει αναπτύξει η περιοχή στηρίζεται στο εμπόριο υπηρεσιών και χρυσού. Ταυτόχρονα, οι επιχειρήσεις επενδύουν συνεχώς λόγω του γεγονότος ότι το σύστημα του Χονγκ Κονγκ έχει αρκετά στοιχεία του δυτικού καπιταλιστικού συστήματος με τις επιχειρήσεις να προστατεύονται από το καθεστώς της ιδιοκτησίας, κάτι που δεν ισχύει στην Κίνα.
Τέλος, στο Χονγκ Κονγκ υπάρχει ελευθερία του Τύπου και καλύπτονται τα γεγονότα σε αντίθεση με την Κίνα που πολλά αποσιοπούνται ενώ οι κάτοικοι έχουν παράδοση στις… δημόσιες διαμαρτυρίες την ώρα που στο Πεκίνο η καταστολή είναι σύνηθες φαινόμενο.
Απόσχιση;
Το ιδιαίτερο καθεστώς του Χονγκ Κονγκ άρχισε το 2016 έχει αρχίσει να αμφισβητείται με την Κίνα να κωφεύει στις δεσμεύσεις της.
Οι προκλήσεις που δέχεται το Χονγκ Κονγκ από το Πεκίνο δεν είναι οικονομικής φύσης αλλά κοινωνικού χαρακτήρα. Από την Κίνα έχει ξεκινήσει μια προσπάθεια για επιβολή ελέγχου στην ελευθερία του Τύπου και της έκφρασης, καθώς επίσης και στη δράση μεγάλων επιχειρήσεων.
Ο Σι Τζινπίνγκ διέταξε τη σύλληψη βιβλιοπωλών το 2016 λόγω της κυκλοφορίας της αυτοβιογραφίας του στο Χονγκ Κονγκ. Ταυτόχρονα το Πεκίνο κατηγορείται για την εξαφάνιση επιχειρηματία.
Η ημιαυτονομία του Χονγκ Κονγκ άρχισε να απειλείται ανοιχτά την 1η Ιουλίου του 2017, στην επέτειο των 20 χρόνων από το τέλος της βρετανικής κυριαρχίας. Στην σκληροπυρηνική ομιλία του, ο πρόεδρος Σι εντάφιασε την πολιτική των «δύο συστημάτων» προειδοποιώντας τους κατοίκους του Χονγκ Κονγκ να μην ξεπεράσουν την κόκκινη γραμμή της κινεζικής κυριαρχίας. Τότε επεσήμανε την ανάγκη για «πατριωτική εκπαίδευση» των νέων και υποστήριξε ότι η επιστροφή του Χονγκ Κονγκ στην αγκαλιά της πατρίδας» έβαλε τέλος στην «ταπείνωση και θλίψη» που προκλήθηκε όταν η βρετανική αυτοκρατορία.
Οι παρεμβάσεις σε συνδυασμό με την ομιλία του Σι έφεραν σφοδρές αντιδράσεις στο Χονγκ Κονγκ και ιδιαιτέρως στους νέους που ξεχύθηκαν στους δρόμους. Η «απάντηση» του Πεκίνου ήταν η αποστολή του αεροπλανοφόρου «Λιαόνινγκ» στα ανοιχτά του Χονγκ Κονγκ για να πάρουν οι κάτοικοι το… μήνυμα. «Κερασάκι στην τούρτα» ήταν ο διορισμός της «εγκάθετης» του Κομμουνιστικού Κόμματος Κίνας, Κάρι Λαμ ως επικεφαλής της περιοχής.
Το 2018, ο πρόεδρος Σι θέλησε να φέρει ακόμα πιο κοντά την Κίνα με το Χονγκ Κονγκ αφού εγκαινίασε τη μακρύτερη θαλάσσια γέφυρα στον κόσμο. Η γέφυρα συνδέει το Χονγκ Κονγκ με την πόλη Ζουχάι και το Μακάο της Κίνας και θα ενώνει περίπου 70 εκατομμύρια ανθρώπους από 11 πόλεις.
Ωστόσο οι νέοι δεν πτοήθηκαν και πλέον το κίνημα για αυτονομία της περιοχής ανθίζει μέρα με τη μέρα.
Τυπικά, το ημιαυτόνομο έδαφος του Χονγκ Κονγκ θα απολαμβάνει θεωρητικά και πρακτικά τις ελευθερίες που είναι άγνωστες στην ηπειρωτική Κίνα μέχρι το 2047. Τουλάχιστον αυτή ήταν η συμφωνία με τους Βρετανούς που ο Σι Τζινπίνγκ εφαρμόζει… αλά καρτ.
Το ερώτημα που προκύπτει είναι ποια θα είναι η κατάληξη του Χονγκ Κονγκ. Σε περίπτωση που ενσωματωθεί στην Κίνα, θεωρείται δεδομένο πως ο κλάδος που θα πληγεί περισσότερο θα είναι η οικονομία.
Ο Τάνταλος υπήρξε ένα από τα χαρακτηριστικότερα πρόσωπα θείας και αιώνιας καταδίκης στην Ελληνική Μυθολογία, δια του οποίου και στηλιτεύτηκε η αμφισβήτηση προς ό,τι το «Θείο» και «Ιερό».
Οι γνώμες διχάζονται όσον αφορά την καταγωγή και τους γονείς του Τάνταλου. Μητέρα του ήταν η Πλουτώ, κόρη του Κρόνου και της Ρέας ή όπως ισχυρίζονται άλλοι, κόρη του Ωκεανού και της Τηθύος. Πατέρας του ήταν ο Δίας ή ο Τμώλος, ο βελανιδοστεφανωμενός θεός του όρους Τμώλου, ο οποίος βασίλευε μαζί με τη γυναίκα του Ομφάλη στη Λυδία και έκανε τον κριτή στον αγώνα μεταξύ του Πάνα και του Απόλλωνα. Μερικοί λένε ότι ο Τάνταλος υπήρξε βασιλιάς του ‘Αργους ή της Κορίνθου, ενώ άλλοι ότι από το όρος Σίπυλο έφτασε στα βόρεια, στη Λυδία, για να βασιλέψει τελικά στην Παφλαγονία από εκεί όμως, αφού προκάλεσε την οργή των θεών, τον εξεδίωξε ο Φρύγας Ίλος, επειδή άρπαξε τον αδελφό του Γανυμήδη.
Η γυναίκα του η Ευρυάνασσα, κόρη του ποτάμιου θεού Πακτωλού, του χάρισε τρία παιδιά: τον Πέλοπα, τη Νιόβη και τον Βροτέα. Μερικοί όμως λένε ότι ο Πέλοπας ήταν νόθος, ή γιος του Άτλαντα και της νύμφης Λίνου.Ο Δίας ήταν στενός φίλος με τον Τάνταλο και του επέτρεπε να συμποσιάζεται με νέκταρ και αμβροσία στον Όλυμπο. Κάποτε όμως χτύπησε κατακέφαλα η δόξα τον Τάνταλο, μαρτύρησε τα μυστικά του Δία και έκλεψε την τροφή των θεών για να τη μοιραστεί με τούς θνητούς φίλους του…Αλλά προτού αποκαλυφτεί το έγκλημα του, διέπραξε ένα χειρότερο: Προσκάλεσε τούς Ολύμπιους θεούς σε συμπόσιο στο όρος Σίπυλο και θέλοντας να βάλει σε δοκιμασία την παντογνωσία του Δία, έσφαξε το γιο του Πέλοπα και πρόσθεσε τα κομμάτια του στο φαγητό πού ετοίμαζε για τούς θεούς, όπως έκαναν οι γιοι του Λυκάονα με τον αδελφό τους Νίκτυμο όταν φιλοξένησαν τον Δία στην Αρκαδία.Δεν κατόρθωσε όμως να ξεγελάσει τούς θεούς – εκτός από τη Δήμητρα, η οποία συγχυσμένη ακόμη από το πρόσφατο χαμό της Περσεφόνης έφαγε τη σάρκα της αριστερής του ωμοπλάτης-. Αφού ο Δίας τιμώρησε τον παιδοκτόνο Τάνταλο θέλησε να αναστήσει τον Πέλοπα, πρόσταξε λοιπόν τον Ερμή να μαζέψει τα μέλη του σώματος του και να τα ξαναβράσει στην ίδια χύτρα. Μετά η Μοίρα Κλωθώ συνταίριαξε τα μέλη, η Δήμητρα προσέφερε ένα κομμάτι ελεφαντόδοντο στη θέση της ωμοπλάτης πού είχε φάει και, όσο ο Τράγος-Πάν χοροπηδούσε από τη χαρά του, η Ρέα εμφύσησε ζωή στον Πέλοπα.
Ο δε Πέλοπας ήταν τόσο όμορφος όταν βγήκε από τη χύτρα,ώστε ο Ποσειδώνας τον ανέβασε στον Όλυμπο πάνω στο χρυσό άρμα του πού το έσερναν χρυσά άτια και τον έκανε οινοχόο. Ο Πέλοπας δεν κατάλαβε ότι η αριστερή ωμοπλάτη του ήταν από ελεφαντόδοντο παρά μόνον όταν πενθώντας την αδελφή του Νιόβη απογύμνωσε το στήθος του. Όλοι οι πραγματικοί απόγονοι του Πέλοπα έχουν το ίδιο διακριτικό. Η ελεφαντοστεινη ωμοπλάτη φυλάχτηκε στην Πισα μετά το θάνατο του Πέλοπα.
Ο Τάνταλος τιμωρήθηκε σκληρά για τα δύο εγκλήματα του: το βασίλειο του καταστράφηκε και ο ίδιος, αφού θανατώθηκε από το ίδιο το χέρι του Δία, καταδικάστηκε σε αιώνιο μαρτύριο μαζί με τον Ιξίονα, το Σίσυφο, τον Τιτυό, τις Δαναΐδες και άλλους. Βρίσκεται κρεμασμένος στο κλαδί ενός οπωροφόρου δέντρου πάνω από μια ελώδη λίμνη και βασανίζεται μόνιμα από πείνα και δίψα. Τα κύματα σκεπάζουν τη μέση του, μερικές φορές φτάνουν ως το πηγούνι του, άλλα κάθε φορά πού πάει να πιει υποχωρούν και δεν μένει παρά η μαύρη λάσπη στα πόδια του, αν τυχόν μαζέψει λίγο νερό στη φούχτα, κυλάει ανάμεσα στα δάχτυλά του, δεν φτάνει καλά καλά να υγράνει τα σκασμένα του χείλη, και τελικά μένει πιο διψασμένος από όσο ήταν. Το δέντρο είναι φορτωμένο απίδια, αστραφτερά μήλα, γλυκά σύκα, ώριμες ελιές και ρόδια. Οι νόστιμοι καρποί ακουμπούν σχεδόν στους ωμούς του, μόλις όμως απλώσει το χέρι του, ένα κύμα αέρα τα απομακρύνει.
Η θεία και αιώνια αυτή τιμωρία έμεινε γνωστή ως τις μέρες μας ως το «μαρτύριο του Ταντάλου». Όμως το μαρτύριο του δεν τελειώνει εδώ…Μια τεράστια πέτρα, ένας βράχος του Σίπυλου, κρέμεται πάνω από το δέντρο απειλώντας μονίμως να τσακίσει το κεφάλι του Τάνταλου. Αυτή ειδικά η τιμωρία του επιβλήθηκε για ένα τρίτο του έγκλημα: κλοπή με το επιβαρυντικό στοιχείο της ψευδορκίας.
Ο Δίας πολέμησε εναντίον των Τιτάνων επί δέκα χρόνια.
Η Γαία τον βοήθησε να νικήσει, ελευθερώνοντας τους Κύκλωπες, τον Βρόντη, τον Στερόπη και τον Άργη, οι οποίοι του χάρισαν τη βροντή, την αστραπή και τον κεραυνό και πολέμησαν στο πλευρό του. Ο Δίας, για να διασφαλίσει τη νίκη του ελευθέρωσε και τα άλλα παιδιά της Γαίας, τα οποία είχε εγκλωβίσει ο πατέρας τους, ο Ουρανός μέσα στη γη μετά τη γέννηση τους. Η μυθολογία τους περιγράφει ως τέρατα που τα αποκαλούσαν Εκατόγχειρες επειδή είχαν γιγάντιο σώμα, εκατό χέρια και 50 κεφάλια. Τα ονόματά τους ήταν Βριάρεως ή Αιγαίων, ο Κόττος και ο Γύγης και πολέμησαν στο πλευρό του.
Ο Δίας τους προσέφερε νέκταρ και αμβροσία για να δυναμώσουν και εκείνοι πάλεψαν με πάθος εναντίον των αδερφών τους.
«Τριακόσιοι βράχοι εκσφενδονισμένοι ταυτόχρονα με τα ρωμαλέα μπράτσα τους, πέφτανε πάνω στους Τιτάνες αδιάκοπα και τους σκεπάζανε μ’ ένα σύννεφο σκοτεινό».
Χαρακτηριστική είναι η περιγραφή της επικής μάχης από τον Ησίοδο: «Ξάφνου αντιλαλούν από ένα φριχτό ορυμαγδό η απέραντη θάλασσα και η πλατιά γη. Ο ουρανός τραντάζεται και βογγάει ο ψηλός Όλυμπος τρέμει απ’τα θεμέλια του καθώς χτυπιούνται οι αθάνατοι και ως τον μαύρο Τάρταρο φτάνει ο σάλλαγος της μάχης. Η καρπερή γη φλεγότανε αναριγώντας. Τα δάση καίγονται, όλα χοχλακούνε κι η γη ολάκερη και του ωκεανού το ρέμα και η πελώρια θάλασσα. Η πυρκαγιά φτάνει ίσαμε το Χάος κάτω, κι απ’ότι βλέπουνε τα μάτια κι απ’ότι ακούγουνε τ’αυτιά, λες κι ανακατώνονται η γη κι ο ουρανός η μια τραντάζεται στη βάση της, ο άλλος πέφτει από ψηλά».
Χάρη στη συμβολή τους ο Δίας νίκησε τους Τιτάνες και εξουσίασε τους θεούς και τους ανθρώπους στον Όλυμπο. Μετά τη νίκη του, οι Εκατόγχειρες επέστρεψαν στα έγκατα της γης και ανέλαβαν τη φύλαξη των ηττημένων.
Οι Εκατόγχειρες είχαν τεράστια δύναμη και συμβόλιζαν τα βίαια καιρικά φαινόμενα....
Οι Έλληνες της Βουλγαρίας (βουλγαρικά: гърци, Gǎrci) αποτελούν την τέταρτη μεγαλύτερη εθνική μειονότητα στη Βουλγαρία. Ο πληθυσμός τους ανέρχεται στα 3.935 άτομα σύμφωνα με την απογραφή του 2011, συμπεριλαμβανομένων των Σαρακατσάνων, των οποίων η βουλγαρική κυβέρνηση δεν αναγνωρίζει την ελληνική καταγωγή, απογράφοντάς τους ξεχωριστά. Υπολογίζονται σε περίπου 25.000 από ελληνικές οργανώσεις και περίπου 28.500 από το Ελληνικό Υπουργείο Εξωτερικών. Οι τελευταίοι αριθμοί περιλαμβάνουν την κοινότητα των Σαρακατσάνων, τους απογόνους των Ελλήνων μεταναστών και άλλων Ελλήνων πολιτών που ζουν στη Βουλγαρία ως φοιτητές, επιχειρηματίες και άλλα. Σήμερα οι Έλληνες ζουν κυρίως στα μεγάλα αστικά κέντρα όπως η Σόφια και η Φιλιππούπολη, στην παράκτια ζώνη σε πόλεις όπως η Βάρνα, ο Πύργος και η Σωζόπολη αλλά και σε συμπαγείς αριθμούς στο Σλίβεν και το Κότελ.
Ιστορία
Ιστορικά, η παρουσία Ελληνικού πληθυσμού στη σημερινή Βουλγαρία χρονολογείται στον 7ο αιώνα π.Χ., όταν οι Μιλήσιοι και οι Δωριείς ίδρυσαν Ελληνικές αποικίες στη βουλγαρική ακτή της Μαύρης Θάλασσας, συχνά στην περιοχή των παλαιότερων Θρακικών οικισμών. Οι θαλάσσιες πόλεις όπως η Μεσημβρία (σημερινή Νεσέμπαρ), η Απολλωνία (σημερινή Σωζόπολη), η Αγχίαλος (σημερινή Πομόριε) και ο Οδησσός (σημερινή Βάρνα) έλεγχαν τις εμπορικές οδούς στο δυτικό τμήμα της Μαύρης Θάλασσας και συχνά διεξήγαν πολέμους μεταξύ τους.
Πριν από τις αρχές του 20ου αιώνα, υπήρχε μια μικρή Ελληνική κοινότητα στη νοτιοανατολική Βουλγαρία, που ζούσε σε μεγάλο βαθμό μεταξύ της Βάρνας στα βόρεια, του Τοπόλοφγκραντ στα δυτικά και της Μαύρης Θάλασσας στα ανατολικά, με έναν διασκορπισμένο αγροτικό πληθυσμό στις εσωτερικές περιοχές του Στράντζα και τα βουνά Σακάρ.[1] Σύμφωνα με εθνογραφικούς χάρτες υπήρχαν περίπου 10 αποκλειστικά Ελληνόφωνα χωριά στην Βουλγαρία αλλά όχι Ελληνικής καταγωγής όπως μας λένε οι Βούλγαροι εθνογράφοι (δείτε: Γραικομάνοι). Ελληνικές κοινότητες υπήρχαν επίσης στην Φιλιππούπολη, στην Σόφια, στο Ασένοβγκραντ, στο Χάσκοβο αλλά ακόμη και στο Ρούσε. Το 1900, ο Ελληνικός πληθυσμός της Βουλγαρίας ανερχόταν στους 33.650 κατοίκους ή σε 70.887 κατοίκους (Bulgaria, R. J. Crampton, 2007, p.424).
Μετά την ανταλλαγή πληθυσμών μεταξύ Ελλάδας-Βουλγαρίας όπως επέβαλε η συνθήκη του Νεϊγύ, μεγάλο ποσοστό του Ελληνόφωνου πληθυσμού της Βουλγαρίας αναγκάστηκε να μεταναστεύσει στην Ελλάδα και αντικαταστάθηκε από Βούλγαρους της δυτικής Θράκης και Μακεδονίας. Μεταξύ των εξαιρέσεων υπήρξαν μερική Σαρακατσάνοι, που εκτιμήθηκαν σε 4.107 άτομα το 2006. Όπως αναφέρθηκε και παραπάνω, υπάρχουν μερικά Ελληνόφωνα χωριά στην Βουλγαρία μέχρι και σήμερα, αλλά πολλοί Σλάβοι εθνογράφοι υποστηρίζουν ότι είναι Βουλγαρικής καταγωγής και για αυτό δεν υπολογίζονται στις επίσημες απογραφές.
Αφού ξέσπασε η ελληνική κρίση χρέους πολλές ελληνικές επιχειρήσεις έχουν μετακινηθεί μόνιμα στη Βουλγαρία λόγω των ευνοϊκών φορολογικών συνθηκών που επικρατούν εκεί. Επίσης λόγω του χαμηλότερου κόστους διαβίωσης ένας αριθμός Ελλήνων συνταξιούχων έχει μετακομίσει μόνιμα στη Βουλγαρία.
Ελληνικές σπουδές στη Βουλγαρία
Στο Πανεπιστήμιο Σόφιας «Άγιος Κλήμης Αχρίδας» λειτουργεί τμήμα Νεοελληνικής Φιλολογίας, υπαγόμενο στη σχολή Κλασσικών και Νέων Φιλολογιών. Περαιτέρω, η διδασκαλία της νέας και της αρχαίας ελληνικής αποτελεί υποχρεωτικό μέρος του προγράμματος του τμήματος Βαλκανικών Σπουδών.
Στο ιδιωτικό Νέο Βουλγαρικό Πανεπιστήμιο Σόφιας, η διδασκαλία της νέας ελληνικής γλώσσας καθιερώθηκε ήδη από το 1994. Το ακαδημαϊκό έτος 2018-2019 διαμορφώθηκε νέο προπτυχιακό πρόγραμμα με θεματική «Ελληνική Γλώσσα και Πολιτισμός». Παράλληλα με την νέα ελληνική διδάσκεται και η αρχαία ελληνική γλώσσα.
Στη Φιλολογική Σχολή του Πανεπιστημίου της Φιλιππούπολης «Παΐσιος Χιλανδαρινός», η διδασκαλία της νεοελληνικής γλώσσας εντάσσεται ως ξένη γλώσσα στο πρόγραμμα προπτυχιακών σπουδών (Bachelor) «Βουλγαρική και Νεοελληνική γλώσσα», καθώς και στο πρόγραμμα μεταπτυχιακών σπουδών (Master) «Βαλκανολογίας».
Στο Πανεπιστήμιο του Βέλικο Τύρνοβο «Αγ. Κύριλλος και Μεθόδιος», η νέα ελληνική διδάσκεται από το 1991. Από το ακαδημαϊκό έτος 2018-2019, η ελληνική διδάσκεται σε προπτυχιακό επίπεδο στις ειδικότητες των «Βαλκανικών σπουδών» και της «Εφαρμοσμένης γλωσσολογίας» και σε μεταπτυχιακό επίπεδο στην ειδικότητα «Μεταφρασεολογία με σλαβική και βαλκανική γλώσσα» (με επιλογή την ελληνική). Η νέα ελληνική διδάσκεται, επίσης, ως μάθημα επιλογής σε διάφορες σχολές και τμήματα του πανεπιστημίου. Στο ίδιο Πανεπιστήμιο στεγάζεται, υπό τη διεύθυνση του καθηγητή Δημητρίου Ρούμπου, το «Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας και Πολιτισμού», το οποίο εγκαινιάστηκε το Μάρτιο 2006.
Στο South-West University “Neofit Rilski” του Μπλαγκόεβγκραντ, η ελληνική διδάσκεται ως δεύτερη γλώσσα στο προπτυχιακό πρόγραμμα Εφαρμοσμένης γλωσσολογίας, αλλά και στο παιδαγωγικό τμήμα της βουλγαρικής γλώσσας, που συμπεριλαμβάνει εκμάθηση της ελληνικής.
Ελληνοβουλγαρικοί σύλλογοι και φορείς
Περαιτέρω, στον τομέα των μορφωτικών σχέσεων και του πολιτισμού, στη Βουλγαρία δραστηριοποιείται ο Μορφωτικός Σύλλογος Σόφιας «Οδυσσέας Ελύτης», ο οποίος έχει την ευθύνη λειτουργίας των «Τμημάτων Μητρικής Γλώσσας και Πολιτισμού» (ΤΕΓ) της παροικίας. Τα μαθήματα διεξάγονται τις απογευματινές ώρες. Αξιοσημείωτη είναι και η δράση του Ελληνο-Βουλγαρικού Συνδέσμου «Αριστοτέλης – Γέφυρα Πολιτισμού», με πλήθος πολιτιστικών δραστηριοτήτων. Επιπλέον, στη Στάρα Ζαγκόρα λειτουργεί ο Σύλλογος «Ρήγας Φεραίος», οποίος έχει την ευθύνη λειτουργίας ΤΕΓ. Στη Βουλγαρία υφίσταται, επίσης, βουλγαρικό τμήμα της «Διεθνούς Εταιρείας Φίλων Νίκου Καζαντζάκη».
Σημαντική γέφυρα που ενώνει και ενισχύει τους δεσμούς ανάμεσα στις δύο χώρες αποτελούν οι Σαρακατσάνοι της Βουλγαρίας, οι οποίοι εντοπίζονται κυρίως στην κεντρική Βουλγαρία (περιοχές Σλίβεν και Σαμόκοβ). Από το 1990, λειτουργεί η Ομοσπονδία Πολιτιστικών και Εκπαιδευτικών Συλλόγων Σαρακατσάνων Βουλγαρίας, με έδρα το Σλίβεν, η οποία συνενώνει εννέα περιφερειακές οργανώσεις (Σλίβεν, Κάρλοβο, Ρετσίτσα, Κάζανλακ, Κάρνομπατ, Μαγκλίζ, Μοντάνα, Μπερκόβιτσα, Γκόρνο Σαχράνε). Σημαντικότερη εκδήλωση του σαρακατσάνικου στοιχείου αποτελεί το ετήσιο αντάμωμα που πραγματοποιείται περί τα τέλη Αυγούστου στην τοποθεσία Καραντίλα. Το σαρακατσάνικο στοιχείο, σύμφωνα με βουλγαρικές πηγές, εκτιμάται ότι προσεγγίζει τα 30.000 άτομα σε όλη τη χώρα.
Έτερο σημαντικό στοιχείο, το οποίο ενισχύει την ελληνοβουλγαρική πολιτισμική όσμωση είναι οι λιγοστοί εναπομείναντες «Παλαιοί Έλληνες» της παρευξείνιας περιοχής και της πάλαι ποτέ Ανατολικής Ρωμυλίας. Σήμερα υφίστανται σωματεία στο Μπουργκάς (Βουλγαρό-Ελληνικός Σύλλογος Φιλίας «Πύργος»), στο Νεσέμπαρ/Μεσημβρία (Σύλλογος πολιτιστικών σχέσεων και συνεργασίας Ελλήνων και Βουλγάρων «Μεσημβρία»), στη Βάρνα (Βουλγαρο-Ελληνικός Σύλλογος «Οδησσός» / Ίδρυμα «Ευρωπαϊκό Κέντρο» Βάρνας / «Πρώτος Ελληνο-Βουλγαρικός Σύλλογος Φιλίας»), στη Σωζόπολη (Σύλλογος Βούλγαρο-Ελληνικής Φιλίας «Απολλωνία»), στο Πομόριε/Αγχίαλο (Σύλλογος Βουλγαρό-Ελληνικής Φιλίας «Αγχίαλος»), στη Μπιάλα/Άσπρο (Σύλλογος Μπιάλα) και στο Τσάρεβο/Βασιλικό (Σύλλογος Βασιλικού). Σε αρκετούς από τους παραπάνω συλλόγους πραγματοποιούνται φροντιστήρια ελληνομάθειας και εκδηλώσεις αναβίωσης ηθών και εθίμων της περιοχής.
Σημαντική είναι η παρουσία της Δημοκρατικής Οργάνωσης Μόρφωσης και Εκπολιτισμού (Δ.Ο.Μ.Ε), στην οποία δραστηριοποιούνται οι πρώην πολιτικοί πρόσφυγες και οι απόγονοί τους, που είναι κυρίως εγκατεστημένοι στη Σόφια και αριθμούν περίπου 2.500 άτομα. Η Δ.Ο.Μ.Ε. διατηρεί σαββατιανό σχολείο εκμάθησης της ελληνικής γλώσσας.
Η πλέον σύγχρονη ελληνική παρουσία αποτελείται από περίπου 3.000 Έλληνες φοιτητές σε βουλγαρικά δημόσια και ιδιωτικά πανεπιστήμια, καθώς και από περίπου 1.000 Έλληνες εργαζόμενους σε ελληνικές επιχειρήσεις και τις οικογένειές τους. Στη Σόφια εδρεύει το Ελληνικό Επιχειρηματικό Συμβούλιο στη Βουλγαρία (Hellenic Business Council in Bulgaria - HBCB), το οποίο αποτελεί τη θεσμική έκφραση της ελληνικής επιχειρηματικότητας, με μέλη του τους μεγαλύτερους εδώ Έλληνες επενδυτές.
Ο
τρόπος με τον οποίο ο Ερυξίμαχος χτίζει την επιχειρηματολογία του στην απόπειρά
του να εγκωμιάσει τον έρωτα στο Συμπόσιο του Πλάτωνα, ακολουθεί την τυπική δομή του ρητορικού λόγου (ή
της επιχειρηματολογίας, με κατοπινότερους όρους).
Η
δομή αυτή περιλαμβάνει τον πρόλογο, στον οποίο εισαγόμαστε στις θέσεις
του και μαθαίνουμε την οπτική από την οποία θα εξετάσει το φαινόμενο, το κυρίως
μέρος, στο οποίο παρατίθενται τα παραδείγματα και η επιχειρηματολογία του,
και τον επίλογο, στον οποίο κλείνει με ένα τελικό, συνοπτικό συμπέρασμα.
Για το πρωτότυπο κείμενο και τη μετάφρασή του πάτα εδώ.
Ο έρωτας και η ψυχή | από το Pinterest
Συγκεκριμένα,
ο λόγος αποτελείται από τα εξής μέρη, σύμφωνα με το παρακάτω σχεδιάγραμμα:
✧Εισαγωγή: συμφωνία
με τον Παυσανία αναφορικά με την διττή φύση του έρωτα
✧Επισήμανση της
ειδοποιούς διαφοράς μεταξύ των δύο: ο έρωτας οὐ μόνον ἐστὶν ἐπὶ ταῖς ψυχαῖς
τῶν ἀνθρώπων αλλά καὶ πρὸς ἄλλα πολλὰ
✧Παράθεση της εναρκτήριας
οπτικής με την οποία
προσεγγίζει το ζήτημα, αυτή της ιατρικής τέχνης, υποστηρίζοντας το γεγονός ότι
ο έρωτας εντοπίζεται στα σώματα των ανθρώπων, των ζώων, των φυτών, και κάθε
όντος συλλήβδην, όπως μπορεί να διαπιστώσει, ιατρού ιδίου όντος
✧Διάκριση μεταξύ
του έρωτα που βρίσκεται σε υγιή ή σε μη υγιή μέρη του σώματος και παραλληλισμός
με τον Ουράνιο και τον Πάνδημο έρωτα στον οποίο αναφέρθηκε ο Παυσανίας
✧Σύντομος ορισμός
της ιατρικής: η επιστήμη που μελετά τις ερωτικές σχέσεις του σώματος (δηλαδή
των συγκερασμό των εσωτερικών αντιθέσεων), με την διάκριση του θεωρητικού ιατρού
(αυτού που μπορεί να διαγιγνώσκει τον καλόν τε καὶ αἰσχρὸν ἔρωτα)και
του κλινικού (αυτού που μπορεί να τον μεταβάλει πρὸς πλησμονὴν καὶ κένωσιν
αντίστοιχα)
✧Συγκεντρωτική
αναφορά στο έργο του ιατρού ως η προσπάθεια εξισορρόπησης (ἔρωτα ἐμποιῆσαι
καὶ ὁμόνοιαν) των αντιμαχόμενων δυνάμεων (ψυχρὸν θερμῷ, πικρὸν γλυκεῖ,
ξηρὸν ὑγρῷ)
Τομέας τηςΜουσικής:
✧Μετάβαση στην
αναλογία Ιατρικής με την Μουσική (αντίθεση-εξισορρόπηση-συμφωνία): η μουσική,
όπως και η Ιατρική, δημιουργεί έρωτα και ομόνοια σε αρχικά αντίθετες μεταξύ τους
δυνάμεις
✧Εκτενής επεξήγηση:
η αρμονία αποτελείται από συμφωνία των αντιθέτων (ἐκ διαφερομένων πρότερον
τοῦ ὀξέος καὶ βαρέος) που φέρνει σε έρωτα η τέχνη της μουσικής (ἔπειτα ὕστερον
ὁμολογησάντων γέγονεν ὑπὸ τῆς μουσικῆς τέχνης), όπως λ.χ. η αρμονία (υψηλές
και χαμηλές νότες) και ο ρυθμός (αργός
και γρήγορος)
✧Εμφάνιση του
δισυπόστατου έρωτα: μόνο όταν η μουσική γίνεται μέσο ψυχαγωγίας ή διδασκαλίας (ἐνταῦθα
δὴ καὶ χαλεπὸν καὶ ἀγαθοῦ δημιουργοῦ δεῖ)
Τομέας τηςΓαστρονομίας:
✧Σύνδεση με την
Γαστρονομία: Όπως στην Ιατρική και τη Μουσική πρέπει να ικανοποιούνται μόνο οι
επωφελείς και υγιείς έρωτες με τον ορθό τρόπο (ὁ καλός, ὁ οὐράνιος, ὁ τῆς Οὐρανίας
μούσης Ἔρως) και όχι οι επιβλαβείς (ὁ δὲ Πολυμνίας ὁ πάνδημος), έτσι
και στην γαστρονομία απαιτείται η ύπαρξη μέτρου (ικανοποίηση του έρωτα του
φαγητού μέχρι το σημείο που προκαλεί ἡδονὴν, χωρίς όμως ἀκολασίαν).
Εποχές του έτους / Τομέας της Αστρονομίας:
✧Επαναφορά της
αρχικής αναλογίας σχετικά με τις εποχές: Όταν τα αντιφατικά στοιχεία (τά τε
θερμὰ καὶ τὰ ψυχρὰ καὶ ξηρὰ καὶ ὑγρά) συνδεθούν με τον κόσμιο έρωτα (ἁρμονίαν
καὶ κρᾶσιν λάβῃ σώφρονα), φέρουν στους ανθρώπους και στη φύση ευεργεσίες.
✧Όταν όμως
συνδεθούν με αχόρταγο και κολασμένο τρόπο (ὁ μετὰ τῆς ὕβρεως έρωτας),
προκαλούν δεινά (διέφθειρέν τε πολλὰ καὶ ἠδίκησεν), όπως αρρώστιες,
πείνα, κατεστραμμένες σοδειές κ.ο.κ.
✧Ο τομέας που
μελετά τις κινήσεις και τροχιές των άστρων, άρα και τις εποχές του χρόνου και
τις καλές και κακές σχέσεις έρωτα μεταξύ τους, είναι η Αστρονομία.
Σχέση με την Μαντική Τέχνη:
✧Λόγος ασέβειας –
στροφής στη Μαντική: η υπακοή στον αισχρό και όχι στον κόσμιο έρωτα στις
ανθρώπινες πρακτικές καὶ περὶ γονέας καὶ ζῶντας καὶ τετελευτηκότας καὶ περὶ
θεούς
✧Ρόλος της
Μαντικής: η φροντίδα για την υπηρέτηση του ορθού έρωτα, στροφή στη δικαιοσύνη
και όχι στην ασυδοσία,αποκατάσταση της
σχέσης θεών-ανθρώπων (μαντικὴ φιλίας θεῶν καὶ ἀνθρώπων δημιουργὸς τῷ ἐπίστασθαι
τὰ κατὰ ἀνθρώπους ἐρωτικά, ὅσα τείνει πρὸς θέμιν καὶ εὐσέβειαν)
✧Η Μαντική Τέχνη
επιβεβαιώνει την ύπαρξη του δισυπόστατου, καλού και κακού έρωτα, εφόσον με
αυτήν ακριβώς τη διάκριση ασχολείται
Γ)Επίλογος: «Οὕτω πολλὴν…πέπαυσαι»
✧Συμπεράσματα: μέσα
από τα παραδείγματα των διάφορων τομέων της ανθρώπινης ύπαρξης, διαφαίνεται ότι
κατά τον Ερυξίμαχο i) ο δισυπόστατος
έρωτας είναι παντοδύναμος, ii) αυτό οφείλεται
όχι τόσο στην διττή φύση του, αλλά περισσότερο στη δεύτερή του υπόσταση, στη
συνετή και ευλαβή λατρεία του κόσμιου, αγαθού, Ουράνιου έρωτα τόσο από τους
ανθρώπους, όσο και απ’ τους θεούς
✧Κλείσιμο του λόγου
του και παράδοση της σκυτάλης στον Αριστοφάνη
Αυτή η δύναμη που ενώνει τα πάντα, στην οποία αναφέρεται ο Ερυξίμαχος σε ολόκληρο τον λόγο του, δεν θα μπορούσε να είναι άλλη από την Φιλότητα του Εμπεδοκλή. Με τον όρο Φιλότης ο Εμπεδοκλής αναφέρεται στην δύναμη που ενώνει τα πολλά σε ένα, τα επιμέρους σε όλον, η δύναμη που ενώνει τα πάντα μεταξύ τους με σκοπό την επίτευξη αρμονίας. Αντίθετη έννοια της Φιλότητας είναι το Νείκος, δύναμη που απωθεί και φέρνει ρήξη ή καταστροφή.
Εμπεδόκλειος Σφαίρος (αγνώστου δημιουργού)
Κατά τον Εμπεδοκλή ο κόσμος μας, τουλάχιστον όπως τον αντιλαμβάνονταν τότε, είναι αποτέλεσμα της έξαρσης του Νείκους, της διαμάχης και διάσπασης, της πτώσης του ανθρωπίνου γένους από Χρυσό σε Αργυρό, κι έπειτα σε Χάλκινο κ.ο.κ.
Η Ιατρική είναι η τέχνη που εξισορροπεί τις αντίθετες δυνάμεις του σώματος. Όταν έχουμε πυρετό, η ιατρική περιθάλπει το θερμόν με ψυχρό. Όταν είμαστε αφυδατωμένοι, η ιατρική αντιμετωπίζει το ξηρόν με υγρό. Για κάθε απόκλιση από το μέτρο, η ιατρική εξασφαλίζει εξισορρόπηση των δυνάμεων. Με ανάλογο τρόπο λειτουργούν και οι ομοιοστατικοί μηχανισμοί του σώματος: ομοιόσταση είναι η τάση του οργανισμού να διατηρεί σταθερό το εσωτερικό του περιβάλλον (για παράδειγμα, η σταθερή μας θερμοκρασία 36.6, το σταθερό pH του αίματος περίπου στο 7.40, κ.ο.κ.).
Η Μουσική, είναι αποτέλεσμα συμφωνίας των αντιθετικών αρχικά δυνάμεων. Οι ψηλές και χαμηλές νότες και συχνότητες, για παράδειγμα, είναι αντίθετες μεταξύ τους, και με την αυθαίρετη συνύπαρξή τους δημιουργούν αταξία, παραφωνία. Η μουσική τέχνη όμως εναρμονίζει τις αρχικά αντίθετες συχνότητες και ήχους, και, με σωστές τοποθετήσεις, δημιουργεί μουσικές συνθέσεις.
Οι 4 εποχές, συντίθεται κατά ανάλογο τρόπο. Όταν το θερμό με το ψυχρό και το ξηρό με το υγρό βρίσκονται σε κατάλληλες αναλογίες, δημιουργούν το φθινόπωρο (θερμό + υγρό), τον χειμώνα (ψυχρό + ξηρό), την άνοιξη (ψυχρό + ξηρό) και το καλοκαίρι (θερμό + ξηρό).
Κατανομή εποχών σε τεταρτημόρια | από την Philomαtheia
Σε αυτές τις περιπτώσεις, οι αντιθετικές ιδιότητες συνδέονται με τον κόσμιο, τῆς Οὐρανίας μούσης έρωτα (εύκρατο κλίμα). Στις περιπτώσεις όμως που συνδεθούν με τον ανόσιο, τον της Πολυμνίας, έχουμε τα ακραία καιρικά φαινόμενα (καταιγίδες το φθινόπωρο, χιονοθύελλες τον χειμώνα, ανεμοστρόβυλους την άνοιξη και ξηρασία το καλοκαίρι).
Philomαtheia 11 Δεκεμβρίου 2020
του Γιώργου Χαραλαμπίδη
Ο διακαής πόθος του ανθρώπου να κατανοήσει τον λόγο και τον τρόπο της δημιουργίας τόσο του μακρόκοσμου του σύμπαντος, όσο και του μικρόκοσμου του ανθρώπου, αποτυπώνεται και στα δύο έπη του Ησιόδου, την «Θεογονία» και τα «Έργα και Ημέραι», που η αγαθή τύχη επέτρεψε να διασωθούν μέχρι και σήμερα, πλουτίζοντας έτσι σε σημαντικό βαθμό τις γνώσεις μας που αφορούν την πανάρχαια εκείνη εποχή.
Ο Ησίοδος λοιπόν θεωρεί σαν δεδομένο ότι η ανθρώπινη ψυχή ακολουθεί μία πτωτική πορεία, από την στιγμή που δημιουργήθηκε μέχρι και σήμερα. Επιχειρεί λοιπόν μία εμφανή προσπάθεια σύγκρισης της ΠΤΩΤΙΚΗΣ ΠΟΡΕΙΑΣ που ακολουθεί η αξία των πολύτιμων μετάλλων του χρυσού, του αργύρου, του χαλκού και του σιδήρου, που διαδέχονται διαδοχικά το ένα το άλλο, την οποία την συνδέει με την ΚΑΤΑΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ ΗΘΙΚΗΣ.
Το «ΧΡΥΣΕΟΝ» γένος ήταν το πρώτο, που συμπίπτει με την αρχική εμφάνιση του ανθρώπου. Την μακρινή εκείνη εποχή, ο άνθρωπος μπορούσε να εκδηλώσει μία κατάσταση ηθικής η οποία δεν απείχε πάρα πολύ από το θεϊκό πρότυπο. Το γεγονός αυτό συνέβαινε, διότι όπως μας αποκαλύπτει το αρχαίο κείμενο, το χρυσό γένος ήταν το μοναδικό που διαβίωσε κάτω από την βασιλεία του Κρόνου.
Με άλλα λόγια διαβίωσε στα πρότυπα μίας τελείως διαφορετικής κατάστασης και συνθηκών, σε σχέση με αυτήν που επικράτησε στην συνέχεια. Για να κατανοήσουμε την λογική του Ησιόδου θα πρέπει να μεταφερθούμε στο γνωσιολογικό πλαίσιο της αρχαίας Ελλάδας.
Στην περίπτωση αυτή θα διαπιστώσουμε ότι ο Δίας και οι δώδεκα Ολύμπιοι θεοί που στην διάρκεια των επόμενων γενών διαδέχτηκαν τον Κρόνο και κληρονόμησαν την εξουσία, είναι αυτοί που ευθύνονται για όλα τα δεινά της ανθρωπότητας.
Διότι αυτοί είναι οι εντεταλμένοι να κατατρέχουν συνεχώς τους ανθρώπους χρησιμοποιώντας ένα αστείρευτο πλήθος σκληρών δοκιμασιών. Την εποχή όμως που έζησε το χρυσό γένος, ο Δίας, επομένως και οι δώδεκα Θεοί δεν είχαν ακόμα γεννηθεί από τον πατέρα τους τον Κρόνο.
Από την στιγμή που δεχόμαστε ότι στα έπη των μεγάλων αρχαίων ποιητών, πίσω από τα πρόσωπα των θεών αντικατοπτρίζονται πολλές από τις δυνάμεις και τα φαινόμενα της φύσης, μπορούμε να συνάγουμε το συμπέρασμα ότι αυτό το χρυσό γένος εμφανίστηκε και έζησε σε μία πρωταρχική εποχή της δημιουργίας, στην οποία δεν είχαν εμφανιστεί ακόμα πολλές από τις δυσκολίες που αφορούν στην επιβίωση των ανθρώπων, όπως εκδηλώθηκαν στην συνέχεια στα επόμενα κατώτερα γένη.
Με αυτήν την λογική εξηγείται το αδιαμφισβήτητο γεγονός ότι η ζωή των ανθρώπων του χρυσού γένους ήταν ευλογημένη και πολύ εύκολη, αφού είχαν λιγοστά και ασήμαντα προβλήματα να αντιμετωπίσουν.
Ακόμα και ο θάνατός τους, αποτελούσε μία ευχάριστη φυσική διαδικασία, όπως ο ανέμελος και αθώος ύπνος που βαραίνει τα βλέφαρα των μικρών παιδιών και τα οδηγεί σε γλυκά και παραδεισένια ονειρικά μέρη. Κάποτε όμως, έφτασε το πλήρωμα του χρόνου, που αυτό το χρυσό γένος εξαφανίστηκε από το πρόσωπο της γης, αφού προφανώς ολοκλήρωσε τον κύκλο του και αντικαταστάθηκε στην συνέχεια από το επόμενο.
Το «ΑΡΓΥΡΕΟΝ» γένος ήταν το δεύτερο στη σειρά που εμφανίστηκε, το οποίο όμως διέθετε πολύ μικρότερη αξία ως προς το πρώτο, όπως ακριβώς συμβαίνει με την εμπορική τιμή του μέταλλου του χρυσού σε σχέση με το μέταλλο του αργύρου. Το γεγονός αυτό της πτώσης αξιών, μπορεί να ερμηνευτεί από το γεγονός ότι όπως είδαμε, η διοίκηση, επομένως και οι συνθήκες της ανθρώπινης ζωής άλλαξε.
Από την βασιλεία του Κρόνου μεταφέρθηκε σε αυτήν του Δία, που ως πατέρας των μετέπειτα θεών και ανθρώπων, αντιπροσωπεύει το θρησκευτικό σύστημα των δώδεκα θεών, όπως είναι γνωστό στην αρχαία Ελλάδα. Διαπιστώνουμε επομένως ότι η πτωτική αλλαγή της αξίας των γενών, αφορά στην πραγματικότητα την πτωτική πορεία της ανθρώπινης συμπεριφοράς.
Την ηθική κατάπτωση των προσωπικών μας αξιών, που δοκιμάζονται από τις συμφορές που μας στέλνουν συνεχώς οι δώδεκα θεοί ή οι νόμοι της φύσης που κρύβονται πίσω από αυτούς και τις οποίες πρέπει να μάθουμε να τις αντιμετωπίζουμε επιτυχώς.
Αυτός είναι ο λόγος που ο Ησίοδος θεωρεί ότι το αργυρό γένος, αν και μόλις δεύτερο στην σειρά κατάταξης είναι κατά πολύ χειρότερο απότο πρώτο και δεν έμοιαζε σε τίποτα με αυτό.
Αυτό σημαίνει ότι τόσο ο τρόπος ζωής, όσο και η συμπεριφορά των ανθρώπων του αργυρού γένους δεν έμοιαζε πλέον σε τίποτα με τα θεϊκά πρότυπα. Ο άνθρωπος, όσο είχε να αντιμετωπίσει περισσότερα προβλήματα, γινόταν όλο και λιγότερο αγαθός και δίκαιος. Από ότι φαίνεται, τα προβλήματά του και οι βιοτικές του μέριμνες συνεχώς αυξανόταν, καθώς έπρεπε πλέον να δημιουργήσει και να φροντίσει την δική του οικογένεια, με ό,τι αυτό συνεπάγεται.
Προκειμένου να καταφέρει να επιβιώσει σε αυτό το καινούργιο περιβάλλον που γινόταν όλο και πιο σκληρό και βίαιο, είχε πλέον και την ανάγκη της κατάλληλης εκπαίδευσης. Έπρεπε να προχωρήσει επιπλέον και σε δυσκολότερες νοητικές διεργασίες, βάσει των οποίων θα έπρεπε να καταφέρει να υποτάξει τα αλαζονικά κατώτερα συναισθήματά και να εξελίξει το επίπεδο της ηθικής του.
Όσο όμως δεν υπακούμε τους νόμους των θεών και επομένως δεν προσεγγίζουμε την θεία μας υπόσταση, η συνέχεια της κατάπτωσης είναι αναπόφευκτη. Έτσι λοιπόν, και το αργυρό γένος θάφτηκε με τη σειρά του κάτω από τα συντρίμμια της ανικανότητάς του, ανοίγοντας την προοπτική της εμφάνισης ενός επόμενου, τρίτου κατά σειρά ανθρώπινου γένους, που θα βρίσκεται ακόμα πιο χαμηλά ως προς την διαχείριση των θεμάτων των ηθικών αρετών και θα είναι λιγότερο αποφασισμένο να λειτουργήσει την δικαιοσύνη.
Το «ΧΑΛΚΕΙΟΝ» γένος που είναι το τρίτο κατά σειρά κατάταξης, είχε ακόμα μικρότερη αξία από το προηγούμενο, διότι όσο ο άνθρωπος απομακρύνεται από την θεία του φύση, χάνει την πραγματική αξία της ύπαρξής του και του πραγματικού σκοπού της του.
Το τρίτο γένος, αφοσιωμένο στις βιοτικές μέριμνες και την επιβίωση σε έναν σκληρό κόσμο που μόνο δίκαιος δεν θα μπορούσε να χαρακτηριστεί, απομακρύνεται πλήρως από τον ηθικό τρόπο ζωής που θεωρείται προ πολλού ξεπερασμένος και μετατρέπεται σταδιακά σε ένα απάνθρωπο ον, σε ένα ανδράποδο που μπροστά στα θέματα της επιβίωσης, δεν εφαρμόζει πλέον καμμία ηθική αρετή.
Η κάποτε ευσπλαχνική καρδιά του, μοιάζει τώρα να είναι από ατσάλι που είναι αδύνατον να δείξει συμπόνια για τον συνάνθρωπό του. Αντίθετα, υιοθετεί έναν ανελέητο και φρικτό τρόπο ζωής, που από ό,τι φαίνεται στηρίχτηκε μόνο στην αύξηση της διανοητικής του κατάρτισης, παραμελώντας πλήρως της ηθική και πνευματική καλλιέργεια.
Οι άνθρωποι του χάλκινου γένους, χρησιμοποίησαν τις δυνάμεις τους σε πολεμικές συγκρούσεις, σε έναν διαρκή αγώνα επικράτησης του ισχυρότερου, χωρίς να ενδιαφέρονται για κανενός είδους ηθικό φραγμό και χωρίς να τους απασχολεί έστω και στο ελάχιστο η εφαρμογή της έννοιας της δικαιοσύνης.
Η μη ενασχόλησή τους με ανώτερα φιλοσοφικά θέματα, είχε σαν αποτέλεσμα την πλήρη αποτυχία προσέγγισης και ανάπτυξης των θεϊκών τους δυνάμεων, δηλαδή της ηθικής τους υπόστασης που θα μπορούσε να αναπτύξει την ανθρώπινη διανόηση, γεγονός που αποτελεί και την βασική διαφοροποίηση του ανθρώπου από τα ζώα.
Έτσι ο Δίας υποχρεώθηκε να κατάστρεψε και αυτό το γένος. Στην συνέχεια όμως υπάρχει μία σημαντική καινοτομία, διότι το τέταρτο γένος που ακολουθεί περιγράφοντας την ηθική κατάπτωση του ανθρώπου, είναι το μόνο που δεν χαρακτηρίζεται από κάποιο μέταλλο όπως διαπιστώνουμε εμφανώς ότι συμβαίνει με όλα τα υπόλοιπα.
Το τέταρτογένος φέρει τον μυστηριώδη χαρακτηρισμό «ΗΡΩΩΝ ΘΕΙΟΝ ΓΕΝΟΣ» και βρίσκεται ακριβώς πριν από το πέμπτο και τελευταίο γένος του ΣΙΔΗΡΟΥ που σηματοδοτεί και το κατώτατο επίπεδο πτώσης στο οποίο θα μπορούσε ποτέ να βρεθεί η ανθρώπινη ψυχή.
Αυτό σημαίνει ότι σε αυτό το τέταρτο στάδιο εξέλιξης, ο Δίας προκειμένου να βοηθήσει τον άνθρωπο να ανακόψει την πτωτική του πορεία, του προσφέρει σαν βοήθεια, το παράδειγμα των ηρωικών κατορθωμάτων κάποιων πολύ σπουδαίων περιπτώσεων ανθρώπων.
Αναφέρεται σε μία μειοψηφία ανθρώπων, που παρά τις αντικειμενικές δυσκολίες και τις αντίξοες συνθήκες που βίωναν στην καθημερινή τους ζωή, κατάφεραν να υπερνικήσουν τους άνομους πόθους και τα πάθη τους και να καταστούν Ήρωες, ακριβώς διότι κατάφεραν να βρουν την δύναμη για να ανακόψουν αυτήν την πτωτική τους πορεία και να ανακτήσουν τις θείες τους δυνάμεις.
Επομένως το τέταρτο γένος των ΗΡΩΩΝ σχετίζεται απολύτως με το πέμπτο γένος της τελικής πτώσης, μεταφέροντας το ελπιδοφόρο μήνυμα ότι ο άνθρωπος που βρίσκεται σε πτώση, αν εργαστεί σκληρά και αποφασίσει να εφαρμόσει στην ζωή του τους θείους νόμους της δικαιοσύνης κατά το παράδειγμα των ηρωικών και ένδοξων προγόνων του, θα καταφέρει να σπάσει τα δεσμά της πτώσης του.
Το γεγονός αυτό θα του επιτρέψει να κινηθεί προς την αντίστροφη πορεία, να εισέλθει στην οδό της ανόδου, που θα του επιτρέχει την επιστροφή και πάλι στην «αμέριμνη» ζωή του χρυσού γένους, διότι θα λειτουργεί και πάλι σύμφωνα με τα θεία πρότυπα.
Βεβαίως, στο σημείο αυτό, αποκαλύπτεται και η σημαντικότατη αξία που κρύβουν μέσα τους τα έπη, τόσο τα διδακτικά του Ησιόδου, όσο και τα ηρωικά του Ομήρου, για την εξέλιξη της ανθρωπότητας.
Το πέμπτο «ΣΙΔΗΡΕΟΝ» γένος αφορά την κατάσταση στην οποία βρίσκεται η σημερινή ανθρωπότητα. Περιγράφει μία άθλια και θλιβερή κατάσταση η οποία είναι κατά πολύ χειρότερη ακόμα και από το τρίτο χάλκινο γένος, που ήδη βρισκόταν σε μία απόλυτη παρακμή.
Είναι εντυπωσιακό το γεγονός ότι ο ίδιος ο Ησίοδος εύχεται να μην τον αξίωνε ποτέ ο θεός να ζήσει σε αυτήν την τόσο δύσκολη εποχή. Διότι κατά τα λεγόμενά του, οι άνθρωποι του γένους του σιδήρου είναι οι χειρότεροι όλων όσων προηγήθηκαν στα τρία προηγούμενα γένη.
Είναι αυτοί που έχουν τις περισσότερες και τις χειρότερες υποχρεώσεις που μοιάζουν να μην τελειώνουν ποτέ. Υποχρεώσεις και βιοτικές μέριμνες που δεν τους επιτρέπουν να βρουν τον απαιτούμενο χρόνο αλλά και την διάθεση για να ασχοληθούν με την απαραίτητη «γνώση του εαυτού τους», σύμφωνα με το Απολλώνιο παράγγελμα του μαντείου των Δελφών.
Το αποτέλεσμα είναι οι άνθρωποι του γένους αυτού, σε πολλές περιπτώσεις να μην διαθέτουν ούτε καν την στοιχειώδη ηθική κατάρτιση, ενώ το μόνο που δείχνει να τους ενδιαφέρει είναι ένας διαρκής και πολλές φορές αθέμιτος ανταγωνισμός απέναντι στους συνανθρώπους τους και το πώς θα υπερισχύσουν έναντι των υπολοίπων.
Οι έννοιες της συντροφικότητας, της συνεργασίας της αγάπης και του αλτρουισμού έχουν δώσει την θέση τους στις έννοιες του εγωισμού, του ατομικού συμφέροντος, της φιλοπρωτίας και της κακίας.
Οι άνθρωποι αυτοί είναι τόσο δυστυχισμένοι, κάνουν τόσο άσχημο τρόπο ζωής, στερούνται σε τέτοιον βαθμό ιδανικά και αξίες, που πολλές φορές μοιάζουν να έχουν γεράσει πριν την ώρα τους.
Μπροστά στην ατομική τους ευχαρίστηση και την ικανοποίηση των προσωπικών τους ορέξεων, δεν υπολογίζουν πολλές φορές ούτε καν την ίδια τους την οικογένεια, καταντώντας να είναι κακότροποι, κακόγλωσσοι, χαιρέκακοι και μνησίκακοι, διότι στην πραγματικότητα δεν είναι σε θέση να μπορούν να αγαπήσουν κανέναν άλλον, περισσότερο από τον εαυτό τους.
Είναι τόσο μεγάλος ο εγωισμός και τα ζωώδη ένστικτα που διαθέτουν που θεωρούν τον εαυτό τους το κέντρο του σύμπαντος, ενώ όλοι οι άλλοι είναι αναπόφευκτα υποδεέστεροί τους.
Θα μπορούσε όμως να υπάρξει κάποια ελπίδα σε αυτήν την διαρκή και συνεχιζόμενη κατάπτωση του ανθρώπινου γένους που οδηγείται τελικά στην αποκτήνωση;
Το μήνυμα του Ησιόδου είναι ότι ο σημερινός άνθρωπος, πρέπει να καταφέρει να συνειδητοποιήσει κάποτε την δεινή θέση στην οποία έχει περιέλθει και να θελήσει να αντιστρέψει αυτήν την πτωτική πορεία που μοιραία έχει υποστεί.
Πράγματι, αν ο λόγος που υφίσταται αυτές τις φοβερές συνέπειες των συνθηκών διαβίωσης του πέμπτου γένους του σιδήρου, οφείλεται στην απομάκρυνσή του από την εφαρμογή των θείων νόμων, αυτό που τώρα οφείλει να κάνει, είναι να βρει έναν τρόπο που θα του επιτρέψει να επιστρέψει και πάλι πολύ κοντά στην θεϊκή του υπόσταση.
Διαπιστώνουμε όμως, ότι αν καταφέρει να μετακινηθεί από το πέμπτο γένος στο αμέσως προηγούμενο, δηλαδή στο τέταρτο, εκεί θα συναντήσει το γένος των Ηρώων που παρομοιάζεται με τους Ημίθεους.
Πράγματι η επική ποίηση είναι αυτή που μας δείχνει αυτόν τον δύσβατο δρόμο της επιστροφής, ο οποίος περνάει αναμφισβήτητα μέσα από τις ηρωικές πράξεις και τα ανδραγαθήματα, κάποιων ιδιαίτερα χαρισματικών ανθρώπων που αποφάσισαν έμπρακτα να αλλάξουν τις συνθήκες της ζωής τους, να αντισταθούν στις συνθήκες που επιβάλει το εκάστοτε σύστημα διακυβέρνησης και οι αξίες της κοινωνίας, να εγκαταλείψουν τον κοινό ή ομαδικό τρόπο εξέλιξης που απορρέει ως συνέπεια όλων αυτών και να βρουν την υπεράνθρωπη δύναμη να κινηθούν αντίθετα προς όλη αυτήν την κοινά ακολουθούμενη πορεία, χαράσσοντας την δική τους προσωπική διαδρομή που θα στηρίζεται πρωτίστως στην πρακτική εφαρμογή της δικαιοσύνης και της ηθικής.
Τον δρόμο αυτόν της επιστροφής μας τον δείχνει χωρίς ίχνος αμφιβολίας ο ελληνικός πολιτισμός μέσω και των ηρωικών ή των διδακτικών επών.
Το ιστολόγιο αποσκοπεί στη προβολή άρθρων όχι μόνο για την ενημέρωση και τον σχολιασμό επιστημονικών θεμάτων, αλλά και για τον προβληματισμό πάνω σε καίρια ζητήματα της ανθρώπινης υπόστασης και τη παροχή εναλλακτικών τρόπων σκέψης. Σκοπός είναι πάντα η εμβάθυνση και η εσωτερική αναζήτηση, όχι απαραίτητα η εύρεση μιας καθολικής απάντησης σε κάθε ζήτημα.