Τα στάδια της συγχώρεσης

3. Εσωτερική αναζήτηση

Άσχετα από τον συγκεκριμένο άνθρωπο, το συμβάν, τα γεγονότα, πριν από κάθε μεγάλη απόφαση για το μέλλον ή προσπάθεια αποκατάστασης προβληματικών σημείων του παρελθόντος, είναι απαραίτητο και εξαιρετικά σημαντικό το να αφουγκραστείς τον εαυτό σου. Ποιός είμαι; Τί πιστεύω; Τί αντιπροσωπεύω; Τί με καθορίζει; Τί θέλω και τί δεν θέλω; Σύμφωνα με ποιές αξίες και αρχές ζω; Πώς θέλω να φέρομαι; Πώς θέλω να με αντιλαμβάνονται ή να με θυμούνται; Ποιά είναι τα ελαττώματα και ποιά τα προταιρήματά μου; Τί μπορώ να αλλάξω για να γίνω καλύτερος;

Ο άνθρωπος εκτός από πλάσμα της φύσης είναι και κοινωνικό παραπροϊόν, αυτό σημαίνει ότι είναι μεν στη φύση του να είναι έτσι κι όχι αλλιώς, αλλά είναι και στη φύση του να ρέει, να εξελίσσεται. Για κάθε σημαντικό βήμα στη ζωή, είναι πρώτα απαραίτητη η συνειδητοποίηση του ποιος ακριβώς είμαι αυτή τη δεδομένη στιγμή που ετοιμάζομαι να πάρω αυτή την απόφαση. Η ζωή κυλά με γοργούς ρυθμούς, και δεν είναι δεδομένο ότι όλοι προλαβαίνουν να κρατούν την αυτογνωσία τους up to date.

4. Τοποθέτηση του εαυτού σε σχέση με τον άνθρωπο

Αφού έχεις κάνει την εσωτερική σου αναζήτηση και αφού έχεις νιώσει ηρεμία λόγω της αποστασιοποίησης, προσπάθησε να σκεφτείς πώς διάκεισαι πλέον απέναντι στον άνθρωπο. Νιώθεις το ίδιο; Νιώθεις καλύτερα, ή χειρότερα για αυτόν; Είσαι έτοιμος να ξεκινήσεις να τον αντιμετωπίσεις, ή υπάρχουν αναπάντητα ερωτήματα, που κλωνίζουν τη συγουριά σου απέναντι στην κατάσταση και στην θέση σου; Με λίγα λόγια, εσύ έχεις κάνει το χρέος σου σε αυτή τη διαδρομή, ή παρασύρρεσαι ακόμα από αγανάκτηση ή την ανάγκη για δικαίωση; Μια συμβουλή: δεν μπορείς να συγχωρέσεις κάποιον αν δεν τον “μικρύνεις”, αν δεν τον εξανθρωπίσεις (απομυθοποίηση).

Αν δεν τον τοποθετήσεις σε κατώτερη θέση από αυτή που τον είχες (αν ήταν χαμηλά δεν θα σε άγγιζε καν τόσο ώστε να έχεις ανάγκη να τον συγχωρήσεις για να προχωρήσεις), δεν θα μπορέσεις να νιώσεις ότι συγχωρείς ό, τι σου έκανε.

5. Ανάλυση του παρελθόντος

Σε αυτό το σημείο λήγει η απώθηση (επαναφορά των προβληματικών καταστάσεων και εμπειριών σε συνάρτηση με τα αποτελέσματα των προηγούμενων βημάτων). Σκέψου ξανά ό, τι αφορά τον άνθρωπο και τις προβληματικές καταστάσεις. Ποιό είναι το δικό σου μερίδιο; Εσύ φταις κάπου; Έχεις κάποια ευθύνη; Τί έκανες που πιθανόν πυροδότησε κάποια προβληματική συμπεριφορά; Αν δεν έκανες τίποτα, πώς ήσουν ως αποδέκτης της προβληματικής συμπεριφοράς; Προσπάθησες να αμυνθείς, και πώς; Τί πραγματικά συνέβη/συνέβαινε; Ποια ήταν η ακολουθία των γεγονότων;

Στις διαπροσωπικές μας σχέσεις είναι πολύ εύκολο να παρασυρθούμε από αυτά που νιώθουμε και να αλοιώσουμε τις αναμνήσεις μας. Είναι καθοριστικό σε αυτό το σημείο να απαλλαγούμε από πάσης φύσεως ανθρώπινη προκατάληψη, και να αντιμετωπίζουμε ενσυναισθητικά και με παγερή λογική τί πραγματικά συνέβη, πώς το βίωσε ο άλλος άνθρωπος, τί μπορεί να έχει καταλάβει από αυτό (αν έχει καταλάβει) κ.ο.κ.

6. Ουδέν κακόν αμιγές καλού

Ακόμα και μέσα στη χειρότερη κατάσταση, μπορεί να γεννηθεί κάτι καλό. Είναι σημαντικό να διαχωρίσεις αυτά τα δύο, τόσο για να γνωρίζεις ακριβώς τί ψέγεις, όσο και για να απολαύσεις και να ευγνωμονείς για τα θετικά που έλαβες (που πάντα είναι περισσότερα από όσα φαίνονται). Με αυτό τον τρόπο αποφεύγεις να αδικήσεις τον άθρωπο (το ότι μας αδίκησαν δεν μας δίνει δικαίωμα να αδικήσουμε, είπε ο Σωκράτης στην Απολογία του) και νιώθεις την θετικότητα που προκάλεσε η ενάρετη στάση σου (όμως τί είναι αρετή και τί σου προσφέρει το να είσαι ενάρετος;).

Μόλις συνειδητοποιήσεις πόσα καλά σου έχει προσφέρει (ηθελημένα ή μη) πρέπει να νιώσεις ευγνωμοσύνη. Πρέπει να πεις “ευχαριστώ” με όλο σου το είναι, όχι σε αυτόν προσωπικά αλλά γενικότερα. Δεν “πρέπει” επειδή έχεις κάποια υποχρέωση να το κάνεις, απλά είναι απαραίτητο βήμα στη διαδικασία της συγχώρεσης.

7. Γαλήνη

Θα έρθει αναπόφευκτα, και μόνο τότε θα μπορέσεις να τον συγχωρέσεις, εξίσου αυτόματα. Η συγχώρεση είναι το ένα δευτερόλεπτο της συνειδητοποίησης, το ένα δευτερόλεπτο του γνώθι σαυτόν αλλά και της γνώσης του έτερου. Αυτό που παίρνει χρόνο και είναι δύσκολο, είναι τα βήματα για να φτάσεις εκεί. Η συγχώρεση διαρκεί μια στιγμή.

Προϋπόθεση για να συμβούν όλα αυτά είναι όχι ο περιορισμός, αλλά η εκμηδένιση του εγωισμού. Συγχωρώ δεν σημαίνει σταματώ να επηρεάζομαι ούτε αποκτώ αυτοδυναμία (αυτά είναι τα αποτελέσματα της συγχώρεσης, όχι το μέσο με το οποίο θα φτάσουμε σε αυτή). Συγχωρώ σημαίνει δεν φοβάμαι να απογυμνωθώ απέναντι στην αλήθεια, γιατί έχω τοποθετηθεί σωστά σε σχέση με αυτή. Σημαίνει έκανα αγώνα, σημαίνει γνώρισα τον εαυτό μου, σημαίνει έμαθα, σημαίνει άλλαξα (για αυτό άλλωστε είναι τόσο δύσκολο). 

Όλα αυτά δεν γίνεται να συμβούν αν η ψυχή είναι μολυσμένη και το μυαλό επιμένει πεισματικά στην υποτιθέμενη προσωπική αναιτιότητα. Όταν απεκδύεσαι των ευθυνών σου όχι μόνο δεν μπορείς να συγχωρέσεις, αλλά δεν αξίζεις να συγχωρεθείς (μην ξεχνάς ότι κι εσένα κάποιος προσπαθεί να σε συγχωρέσει για κάτι που πιθανόν δεν θυμάσαι καν, ίσως γιατί δεν σε ενδιέφερε αρκετά).

Αξίζει και πρέπει να σημειωθεί πως η συγχώρεση (ή η προσπάθεια αυτής) υπό το πρίσμα που συζητάται εδώ δεν υφίσταται όταν κάποιος την ζητήσει. Δεν προϋποτίθεται ότι κάποιος κατανοεί το λάθος του, αντίθετα (και είναι η πιο σοβαρή περίπτωση), η πραγματική συγχώρεση συμβαίνει όταν ο άλλος εξακολουθεί να νομίζει ότι δεν φταίει πουθενά. Το να συγχωρήσεις από λύπηση και ναρκισσισμό όταν σου ζητήσουν συγγνώμη (έλεος) είναι το εύκολο, το δύσκολο είναι να συγχωρήσεις ενώ βροντοφωνάζουν την αθωότητά τους και την δική σου υπερβολή ή υπερευαισθησία.

Όλα αυτά δεν συμβαίνουν εν μία νυκτί. Τα βήματα αυτά παίρνουν μήνες, χρόνια, ίσως και ολόκληρη ζωή μέχρι να πραγματοποιηθούν, αν πραγματοποιηθούν ποτέ. Και αν όλη αυτή η διαδικασία φαντάζει κουραστική ή μάταιη, αξίζει να αναρωτηθείς: για τί αξίζει να ζω, αν όχι για να φιλοσοφώ σχετικά με το πώς θα νιώθω και θα είμαι καλά; Ό, τι ζωή κι αν ζεις, θα ζεις καλά μόνο αν είσαι καλά με τον εαυτό σου. Αλλιώς η δουλειά, τα χρήματα, η καταξίωση και όλων των ειδών στόχοι θα γκρεμίζονται από το αίσθημα του ανικανοποίητου. 

Με το να εθελοτυφλείς δεν κερδίζεις τίποτα, απλά χάνεις χρόνο. 

❃❃❃

❃❃❃

Philomαtheia 04 Οκτωβρίου 2021