Οι
μεταβολές που υπέστησε η λέξη από την εισαγωγή της στην ελληνική ήταν
μορφολογικές (και όχι σημασιολογικές). Κατ’ αρχάς, η μεταφορά της από
λατινικούς σε ελληνικούς χαρακτήρες (algorithm- > αλγόριθμ-) με την ταυτόχρονη
εισαγωγή του κλιτικού επιθήματος ‘-ος’ της Κλιτικής Τάξης 1 (Ράλλη 2005: 119),
αφενός γιατί αυτό είναι το αμαρκάριστο κλιτικό επίθημα δήλωσης αρσενικού
γένους, και αφετέρου λόγω της προαναφερεθείσας παρετυμολογικής σύνδεσης με την
λέξη ‘αριθμός’, που ανήκει επίσης σε αυτή τη Κλιτική Τάξη. Μέχρι σήμερα δεν
έχει υποστεί περαιτέρω μορφολογική ή άλλη μεταβολή.
Σύμφωνα
με τις κατηγορίες λέξεων με κριτήρια προέλευσης του Πετρούνια (Πετρούνιας 2002 από Ξυδόπουλος 2008), η λέξη ανήκει
στις ‘Λόγιες’, στην κατηγορία ‘Εξωτερικού και διαχρονικού δανεισμού’ και
συγκεκριμένα στον ‘Εξωτερικό’, δηλαδή τις λέξεις που προέρχονται από άλλες
γλώσσες με ή χωρίς εξελληνισμό (λ.χ. socialism > σοσιαλισμός).
Η
λέξη ‘άρμα’ σημαίνει ‘όπλο’ (Λεξικό Τριανταφυλλίδη) και χρησιμοποιείται σε
πολεμικά, ιστορικά, ή/και πολιτικά συμφραζόμενα. Τα περιβάλλοντα χρήσης είναι
κατά βάση στρατιωτικά και ειδησεογραφικά. Ο όρος δεν πρέπει να συγχέεται με το
ομώνυμο λέξημα ‘άρμα’ (ομόγραφο και ομόηχο) που σημαίνει ‘όχημα’ και έχει διαφορετική ιστορία και σημασία, και επομένως
θεωρείται διαφορετική λέξη (Ξυδόπουλος 2008: 26) παρά την κοινή Ινδοευρωπαϊκή
τους ρίζα ‘*ar-’
«συνδέω/συναρμόζω» (Μπαμπινιώτης 2005).
Η
γλώσσα προέλευσης σύμφωνα με το Λεξικό Τριανταφυλλίδη είναι η λατινική, από τη
λέξη ‘arma’
που σήμαινε ‘όπλα’, όπως και σήμερα. Σύμφωνα με το Λεξικό Κριαρά η λέξη αυτή
έχει ενταχθεί στην ελληνική γλώσσα ήδη από τον 6ο αι. μ.Χ.
Οι
μεταβολή που υπέστησε η λέξη με την ένταξή της στην ελληνική ήταν η απόδοση της
στο ελληνικό αλφάβητο (arma
> άρμα) χωρίς περαιτέρω μορφολογικούς μετασχηματισμούς καθώς συνέπιπτε με
άλλα ουσιαστικά με το ληκτικό ‘-μα’ (δράμα, δώμα, καύμα, κλάμα κ.ο.κ.). Ωστόσο, όπως αναφέρει ο Τριανταφυλλίδης, ο
πληθυντικός της λέξης ‘arma’
θεωρήθηκε από τους ελληνόφωνους ενικός, και έτσι το δάνειο εισήχθη στην
ελληνική με μια μικρή σημασιολογική διαφορά σε σχέση με την μορφή της (arma/πληθυντικός > άρμα/ενικός). Ανά
τους αιώνες η λέξη δεν έχει αλλάξει σημασία, με την σημείωση ωστόσο ότι πλέον
θεωρείται παρωχημένη.
Σύμφωνα
με τις κατηγορίες λέξεων με κριτήρια προέλευσης του Πετρούνια (Πετρούνιας 2002
από Ξυδόπουλος 2008) η λέξη ανήκει στις ‘Λαϊκές’ στην κατηγορία ‘Λαϊκά δάνεια’,
δηλαδή στις λέξεις που εισήχθησαν στην ελληνική από τον Μεσαίωνα και μετά από
Δυτικές κατά βάση χώρες ή την τουρκική, ολικώς ενταγμένες στη μορφολογία της
ελληνικής (λ.χ. πολυθρόνα > ιτ. poltrona).
Βιβλιογραφία
Σταματόπουλος, Π. 2015. Λογικός και συναρτησιακός προγραμματισμός.
[e-book]
Αθήνα: Σύνδεσμος Ελληνικών Ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών.
Μπαμπινιώτης,
Γ. 2005. Λεξικό της νέας Ελληνικής γλώσσας. Αθήνα: Κέντρο Λεξικολογίας.
Ράλλη,
Α. 2005. Μορφολογία. Αθήνα: Εκδόσεις Πατάκη.
Ξυδόπουλος,
Γ. 2008. Λεξικολογία. Εισαγωγή στην ανάλυση της λέξης και του λεξικού. Αθήνα:
Εκδόσεις Πατάκη.
Πετρούνιας, Ε. 2002. Νεοελληνική Γραμματική και Συγκριτική («Αντιπαραθετική») Ανάλυση, Τόμος Α’: Φωνητική και Εισαγωγή
στη Φωνολογία, Μέρος ‘: Θεωρί. (2η έκδοση) Θεσσαλονίκη: Ζήτη.
Ηλεκτρονικές
Πηγές
Ηλεκτρονικό Λεξικό ‘Πύλη για την ελληνική γλώσσα’ λήμματα
‘αλγόριθμος’, ‘άρμα’ (τελευταία πρόσβαση: 06/06/21)
Collins
Dictionary λήμμα
‘algorithm’
(τελευταία πρόσβαση: 06/06/21)
❃❃❃
Επιπλέον προτινόμενα άρθρα:
❃❃❃
Philomαtheia 23 Ιουνίου 2021