Philomαtheia

📝 Παύλος Καστανάς 🕢10.11.2021 • 11:00 📰  astronio .gr   💬  philomatheiaplus.com από τον δημιουργό qimono του Pixabay | επεξεργασία από τη Philomαtheia «Λίγα λεπτά πριν την εκτόξευση της ιδιωτικής αποστολής Axiom-1 με προορισμό τον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό, ένας από τους αστροναύτες, Ισραηλινός στην καταγωγή, απήγγειλε στίχους από την Ιθάκη του Καβάφη. Η αποστολή Axiom-1 αποτελείται από ιδιώτες αστροναύτες από τις ΗΠΑ, τον Καναδά και το Ισραήλ. Στόχος της εταιρείας Axiom είναι η δημιουργία του πρώτου μη κρατικού διαστημικού σταθμού. Κατά τη διαμονή τους στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό οι αστροναύτες θα πραγματοποιήσουν 25 επιστημονικά πειράματα. Η εκτόξευση πραγματοποιήθηκε με τον πύραυλο Falcon 9 της SpaceX. Αναλογιστείτε τι βλέπουμε: Ένας Ισραηλινός αστροναύτης απαγγέλει στίχους ενός Έλληνα ποιητή που έζησε πριν από 150 χρόνια, με αναφορές σε μύθους που γράφτηκαν πριν από χιλιάδες χρόνια, την ώρα που το σκάφος του ετοιμάζεται να εγκαταλείψει τη γήινη ατμόσφαιρα και να ταξιδέψει στο

Μια συναρπαστική ιστορία από το βιβλίο του Eduardo Galeano  «Oι μέρες αφηγούνται». Τί είναι λέξη;  Eduardo galeano | Φωτογραφία από τη Wikipedia Η γλωσσολογία, δηλαδή η επιστημονική μελέτη της γλώσσας, απαντά σε μυστήρια που αφορούν πλήθος τομέων: τη λειτουργία του εγκεφάλου και τη σύνδεση γλώσσας-ψυχής, τη δομή, μορφή και σύνταξή της, και αναρίθμητες άλλες πτυχές που αποκαλύπτουν την ομορφιά αλλά και την πολυπλοκότητά της.  Ένα από τα ζητήματα στα οποία δεν έχει δοθεί ένας καθολικός ορισμός είναι ίσως το πιο απλοϊκό και για πολλούς δεδομένο στοιχείο της: τί είναι λέξη ; Είναι το σύνολο γραμμάτων με διακριτή και μοναδική σημασία, που χωρίζονται με δύο κενά πριν και μετά την επόμενη; Και τί γίνεται με τις πολυσυνθετικές γλώσσες, στις οποίες μέσα σε μια λέξη, εντάσσονται ρήματα, υποκείμενα, αντικείμενα, και πάσης φύσεως προσδιορισμοί; Οι δυσκολίες στον καθολικό ορισμό της λέξης είναι πολλές, και ο στόχος εδώ δεν είναι η επίλυσή τους. Επί της παρούσης, παρατίθεται το απόσπασμα από το βιβλ

Αγάπη μου ρόδο της άμμου τριαντάφυλλο απ' το άπειρον έναστρο έρχεσαι κι απ' τ' άυλο. Σταλιά ο δημιουργός σου δεν πόνεσε που σ' έστειλε βορρά εδώ πέρα. Δεν σου αξίζει, παρά αγάπη σαν θάλασσα, ωχριά μπροστά σου η εξαίσια εσπέρα. Αγάπη για λίγο δικιά μου αγάπη μου ρόδο της άμμου τριαντάφυλλο.  Την ομορφιά σου απλόχερα μοίρασες  δώρο στους φτωχούς και τους μόνους  και στους καμμένους από αγάπη ανέστησες  παλιούς ανεξόφλητους πόνους. Θα σε χαλάσουνε χέρια και στόματα μα εσύ το 'χεις χρέος δικό σου σα χρίσμα και βάρος που δόθηκε χούφτες να κλέβουμε φως, απ' το φως σου. Ουράνιο τόξο μου άπιαστο αγάπη μου γράμμα αδιάβαστο, τριαντάφυλλο. ❃❃❃ Στίχοι: Γιάννης Μιχαηλίδης ❃❃❃ Philomαtheia 07 Σεπτεμβρίου 2021

Το παρακάτω χωρίο προέρχεται από το έπος Μεταμορφώσεις του Ρωμαίου ποιητή Οβιδίου και αφηγείται την ιστορία του Απόλλωνα και της Δάφνης. Κατά πόσο δικαιολογεί το απόσπασμα αυτό την κρίση του Θ. Παπαγγελή ότι η ποίηση του Οβιδίου είναι ένας ‘συνδυασμός χαριτωμένης ειρωνείας, άνετου «καλαμπουριού», τρυφερότητας και πάθους’; «Στάσου» ικέτευε ο Απόλλωνας. Εκείνη το έβαλε στα πόδια, άφηκε πίσω τον θεό - και του θεού ανώφελα τα λόγια. Ξοπίσω εκείνος έτρεξε. «Δάφνη, σταμάτα, σ᾽ αγαπώ - κι εξάλλου δεν είμαι ο οποιοσδήποτε: είμαι ο γιος του Δία του μεγάλου. Είμαι προφήτης, ξέρω τα μελλούμενα, ξέρω τα περασμένα· υπόψιν είμαι και γιατρός - κι ας μην μπορώ να γιατρευτώ από σένα.» Του κάκου· δεν τον άκουγε. Σαν άνεμος ξεχύθηκε στα όρη, ανέμιζαν στις αύρες τα μαλλιά και φάνταζε πιο όμορφη η κόρη. Το παρόν απόσπασμα από τις  Μεταμορφώσεις  του Οβιδίου αποτελεί ένα χαρακτηριστικό δείγμα γραφής του συγκεκριμένου ποιητή, κατά τον τρόπο συμπλοκής του παιγνιώδους ύφους με το ερωτικό περιε

Η φράση του Σεφέρη ‘ο δεσμός του ποιητή με την εποχή του είναι βιολογικός’ αποκαλύπτει την αναντίρρητη και παγιωμένη ανθρώπινη συμπεριφορά που δεσμεύει τον άνθρωπο στο να κατανοεί την κάθε πραγματικότητα που του παρουσιάζεται με όρους της δικής του πραγματικότητας. Αυτό σημαίνει ότι ο ποιητής προβάλει τα ενδότερά του αισθήματα όχι με σκοπό να υιοθετούνται και εφάπτονται σε κάθε άνθρωπο και κάθε εποχή, αλλά αντίθετα να είναι βαμμένα στο χρώμα της δικής του εμπειρίας, με βάση τα προσωπικά βιώματα και αναμνήσεις, τα οποία ελέγχουν και καθοδηγούν τη ζωή μας άσχετα από τη δική μας βούληση. Η έννοια του ‘ορίου δεκτικότητας του αναγνώστη’ αναφέρεται σε αυτό που θα μπορούσαμε να χαρακτηρίσουμε ως την αντίθετη όψη αυτού που μόλις περιγράφηκε. Ο αναγνώστης, είτε σύγχρονος είτε μεταγενέστερος του ποιητή, είτε έχει ζήσει παρόμοια είτε απλώς μπορεί να τα φανταστεί, δεν είναι ποτέ δυνατόν να αντιληφθεί πλήρως και με ακρίβεια ολόκληρο το λεπτεπίλεπτο φάσμα της εκάστοτε ποιητικής δημιουργίας. Σχετίζε

Το ποίημα του Σεφέρη  Ο γυρισμός του ξενιτεμένου   αναφέρεται σε ένα μοτίβο που επανέρχεται ίσως  συχνότερα από οποιοδήποτε άλλο, τουλάχιστον κατά την ώριμη περίοδο συγγραφής του, αυτό της Οδύσσειας και του   εξανθρωπισμένου Οδυσσέα .  Συγκεκριμένα παραλληλίζεται η σκηνή της αναγνώρισής του με την Πηνελόπη όταν επέστρεψε στην Ιθάκη, κάτι που διαφαίνεται με αναφορές σε ολόκληρο το ποίημα ( χρόνια ξενιτεμένος ήρθες  στ. 2,  γυρεύω τον παλιό μου κήπο  στ. 6 κ.ο.κ.). ― Παλιέ μου φίλε τί γυρεύεις; χρόνια ξενιτεμένος ήρθες με εικόνες που έχεις αναθρέψει κάτω από ξένους ουρανούς μακριά απ' τον τόπο το δικό σου. ― Γυρεύω τον παλιό μου κήπο· τα δέντρα μού έρχουνται ώς τη μέση κι οι λόφοι μοιάζουν με πεζούλια κι όμως σαν ήμουνα παιδί έπαιζα πάνω στο χορτάρι κάτω από τους μεγάλους ίσκιους κι έτρεχα πάνω σε πλαγιές ώρα πολλή λαχανιασμένος. ― Παλιέ μου φίλε ξεκουράσου σιγά-σιγά θα συνηθίσεις· θ' ανηφορίσουμε μαζί στα γνώριμά σου μονοπάτια θα ξαποστάσουμε μαζί κάτω απ' το θόλο των πλατάν

από τη popaganda «Αίμα μου! Τρέξε χαρούμενο! Εκείνη που γιάτρεψε τα τραύματα μου, έρχεται τώρα να με σώσει!». Με αυτά τα λόγια, ο ετοιμοθάνατος Τριστάνος καρτερεί την αγαπημένη του Ιζόλδη και έναν έρωτα που θα βρει δικαίωση στο σμίξιμό του με τον αιώνιο θάνατο. Το οπερατικό έργο του  Ρίχαρντ Βάγκνερ  «Τριστάνος και Ιζόλδη» δε μας διδάσκει. Μας εμπνέει να ερωτευθούμε, να βιώσουμε την αγάπη στις πιο υψηλές εκφάνσεις της, να γίνουμε σάρκα μίας αιώνιας ένωσης που υπερβαίνει την ανθρώπινη ζωή. Ορίστε, λοιπόν, το επιμύθιο αυτού του μουσικού παραμυθιού: η αγάπη και ο έρωτας που βρίσκουν την πραγματική τους διάσταση πέρα από την επίγεια ζωή, επέκεινα του ανθρώπινου μέτρου. Όλες αυτές οι σκέψεις, μπλεγμένες με έντονα συναισθήματα, μας πλημμύρισαν στο Μέγαρο Μουσικής, όπου η Εθνική Λυρική Σκηνή έδωσε για πρώτη φορά στο αθηναϊκό κοινό να απολαύσουν ένα έργο αξεπέραστο στην ιστορία του  bel canto . Η τραγική ιστορία του Τριστάνου και της Ιζόλδης αντλεί το θέμα της από το μεσαιωνικό ιπποτικό παραμύ

από το Ιστορία - Histoire Υπόθεση: Ο Ζίγκφριντ, φτάνει στη Βορμς, για να κατακτήσει την Κρίμχιλντ, της οποίας έχει ακούσει να υμνούν την ανυπέρβλητη ομορφιά. Ο πρίγκιπας έχει προηγουμένως αρπάξει τον καταραμένο θησαυρό των Νιμπελούνγκεν και έχει γίνει άτρωτος μετά το λουτρό στο αίμα του δράκοντα που σκότωσε. Άτρωτος παντού, εκτός από ένα σημείο... To Nibelungenlied, το Τραγούδι των Νιμπελούνγκεν, των παιδιών της ομίχλης δηλαδή (η λέξη Nebel στα γερμανικά έχει την ίδια ρίζα με την ελληνική λέξη νεφέλη), είναι, ίσως, το ωραιότερο μεσαιωνικό έπος, η αντίστοιχη Ιλιάδα της γερμανικής φιλολογίας. Ένα επικό ποίημα, αγνώστου συγγραφέως, γραμμένο περί τα 1.200 μ.Χ., που συμπαρασύρει τον αναγνώστη στον ξέφρενο καλπασμό των δραματικών του διαλόγων. Βασισμένο σε ένα σύμφυρμα ψηγμάτων της ιστορίας, στοιχείων της γερμανικής παγανιστικής μυθολογίας, θρύλων των σκανδιναβικών χωρών, ακόμη και στις λαϊκές δοξασίες σλαβικών παραμυθιών, αναβιώνει με θαυμαστή λιτότητα τους θρύλους και την εποποιία της ευρω

(χρόνος ανάγνωσης: 4 λεπτά) Στο παρακάτω απόσπασμα από τον Ερωτόκριτο (Γ1423-1434) παρουσιάζονται οι εξωτερικευμένες σκέψεις της Αρετούσας σχετικά με το πώς η ίδια φαντάζεται τον καλό της. “Σγουραφιστή σ’ όλο το νουν έχω τη στόρησή σου και δε μπορώ άλλη πλιο να δω παρά την εδική σου· χίλιοι σγουράφοι να βρεθού, με τέχνη, με κοντύλι να θε να σγουραφίσουσι μάτια άλλα κι άλλα χείλη, τη στόρησή σου ως τηνε δου, χάνεται η μάθησή τως, γιατί καλλιά ‘ναι η τέχνη μου παρά την εδική τως. Εγώ, όντε σ’ σγουράφισα, ήβγαλα απ’ την καρδιά μου Αίμα και με το αίμα μου εγίνη η σγουραφιά μου· κι όποια με το αίμα της καρδιάς μια σγουραφιά τελειώση, κάνει την όμορφη πολλά κι ουδέ μπορεί να λειώση· πάντα ‘ναι σάρκα ζωντανή, καταλυμό δεν έχει και ποιος να κάμη σγουραφιά πλιο σαν εμέ κατέχει; ” Το εσωτερικό πορτραίτο του Ερωτόκριτου πλέκεται περίτεχνα χάρις την φαντασία και το πάθος της νεαρής, η οποία όχι μόνο τον σκέφτεται, αλλά βιώνει τον έρωτα μέσα από την δημ

  ~ Απόσπασμα από τα ”Εφεσιακά”   του Ξενοφώντα Εφέσιου ~ Εγώ, παιδί μου, Αβροκόμη… ούτε κάτοικος είμαι, ούτε γέννημα της Σικελίας, είμαι Λακεδαιμόνιος. Ένας από τις ισχυρότερες οικογένειες, με μεγάλη περιουσία.  Όταν ήμουν νέος, γραμμένος στους εφήβους, ερωτεύθηκα ένα κορίτσι, μια συμπολίτισσά μου ονόματι Θελξινόη, αλλά και η Θελξινόη με είχε ερωτευθεί. Και κάποτε σε μια ολονύχτια γιορτή της πόλης συναντηθήκαμε ~ τα βήματα και των δύο οδηγούσε κάποιος θεός ~ και απολαύσαμε εκείνα που μας έκαναν να συναντηθούμε.  Και κάμποσο καιρό βρισκόμαστε κ ρ υ φ ά και συχνά ορκιζόμαστε, ο ένας τον άλλο ν’ αγαπά μέχρι θανάτου. Όμως κάποιος μας φθόνησε. Ενώ ήμουν ακόμη στους εφήβους, οι γονείς της Θελξινόης την αρραβωνιάζουν με κάποιο Σπαρτιάτη, ονόματι Ανδροκλή. Το κορίτσι όλο ανέβαλε το γάμο. Τελικά όμως αποφασίσαμε, να εγκαταλείψουμε νύχτα τη Σπάρτη.    Ντυθήκαμε σαν αγόρια και έκοψα τα μαλλιά της. Την νύχτα του γάμου της εγκαταλείψαμε την πόλη. Πήγαμε Άργος και μετά Κόρινθο. Από εκεί πήραμε το π

Κατά την δεύτερη σκηνή από την τέταρτη πράξη της Ερωφίλης (Δ’ 101-136) ο σύμβουλος παρουσιάζεται θετικά διακείμενος στο νεαρό ζευγάρι, την Ερωφίλη και τον Πανάρετο, αποδίδοντας τεράστιο μερίδιο ευθύνης του υποτιθέμενου σφάλματός τους, να αγαπηθούν και να σμίξουν, στον πατέρα της νεαρής, τον βασιλιά. Την οπτική του γωνία αιτιολογεί παραθέτοντας δύο συνοπτικά μα συνάμα επεξηγηματικά επιχειρήματα. Ο σύντομος αυτός μονόλογος ξεκινά με την παραδοχή ότι κανείς δεν είναι ποτέ δυνατόν να γνωρίζει πραγματικά τις βαθύτερες επιθυμίες κάποιου, καθώς αυτές διαφαίνονται είτε μέσα απ’ τα λόγια του, είτε μέσα απ’ το πρόσωπό του (στ. 101-105). Στην συνέχεια εκφράζει την απορία και έκπληξή του σχετικά με την μεγαλοποίηση του υποτιθέμενου σφάλματος των νεαρών μέσα από δύο εκφράσεις με ελαφρώς ειρωνικό τόνο: αφενός η αντίθεση του μεγέθους του σφάλματος σε σχέση με την υπέρμετρη ευγένεια και ταπεινοφροσύνη της Ερωφίλης ( Σέ πόση τάξη σήμερο… σφάλμα του πόθου εγίνη! ), αφετέρου δε το γεγονός ότι ένας παν