Η ανάγκη των ανθρώπων να επιρρίψουν ευθύνες πάντα και παντού δεν φαίνεται να πρόκειται να σταματήσει, χωρίς αυτό να είναι απαραίτητα κάτι κακό. Τις φορές όμως που χρειάζεται να επιρρίψουμε κάπου κατηγορίες, κυρίως όσον αφορά ανεπίσημες περιστάσεις, πρέπει να είμαστε πάρα πολύ προσεκτικοί στο εξης: αν αυτός που φταίει είναι ο ίδιος με αυτόν που ευθύνεται (ακόμα και όταν αφορά τον ίδιο τον εαυτό μας).
Ένα απλοποιημένο παράδειγμα: η διαφορά αυτουργού και ηθικού αυτουργού. Αυτός που φταίει για την επιτέλεση του εγκλήματος είναι ο αυτουργός. Αυτός όμως που έχει την ευθύνη για αυτό είναι ο ηθικός αυτουργός. Αυτός που κίνησε τα νήματα, και για οικονομικούς, εκβιαστικούς ή λοιπούς λόγους ώθησε έναν άλλο άνθρωπο στην παράνομη πράξη.
Κάτι πιο σχετικό: ένα δυστύχημα σε μια διασταύρωση. Ένας απρόσεκτος μεθυσμένος οδηγός πέφτει στην πινακίδα STOP και την κατεδαφίζει, μη ενημερώνοντας τους αρμόδιους. Μετά από λίγο πλησιάζει ένα αμάξι, το οποίο, μην βλέποντας πινακίδα, συνεχίζει με σχετικά υψηλή ταχύτητα με αποτέλεσμα να πέσει πάνω σε διερχόμενη μηχανή, που νόμιμα δεν είχε σταματήσει. Ο οδηγός νιώθει ότι φταίει, όμως στην πραγματικότητα δεν θα έπρεπε να έχει ενοχές. Φταίει, με την φιλοσοφική έννοια του ότι είναι αιτία που προκάλεσε το αιτιατό, το δυστύχημα, αλλά την ευθύνη την έχει αυτός που έριξε την πινακίδα.
Το τέραστιο λάθος που κάνουμε οι άνθρωποι, είναι ότι δεν έχουμε μάθει να ξεχωρίζουμε αυτές τις δύο έννοιες. Και περιπτώσεις όπως οι ανωτέρω, είναι οι απλές, καθημερινές, και ευκόλως αναγνωρίσημες σχεδόν απ' τον οποιονδήποτε. Το μεγάλο πρόβλημα έρχεται όταν χρειάζεται να αντιληφθούμε την διαφορά των δύο εννοιών σε πράγματα που δεν φαίνονται ούτε με πρώτη, ούτε με δεύτερη ματιά.
Όταν τσακώνεσαι με το ταίρι σου, όταν μαλώνεις το παιδί σου, όταν τιμωρείς τον μαθητή σου ή όταν κορνάρεις επίμονα επειδή ο μπροστινός σου δεν ξεκίνησε στο φανάρι στο ίδιο δευτερόλεπτο που άναψε πράσινο, οφείλεις να αναλογίζεσαι ότι τα πράγματα δεν είναι πάντα όπως φαίνονται με την πρώτη ματιά. Υπάρχουν βαθύτερες, ενδόμυχες, τις περισσότερες φορές υποσυνείδητες αιτίες, βαθιά συσχετζόμενες με γεγονότα και καταστάσεις του παρελθόντος, που ωθούν τον κάθε άνθρωπο να πράξει “αταίριαστα” της περίστασης. Προφανώς όχι πάντα και παντού, και ούτε αυτό πρέπει να αποτελεί μέσο υπεκφυγής ανάληψης ευθυνών.
Το μόνο που χρειάζεσαι είναι λογική επεξεργασία των δεδομένων, ενσυναίσθηση, παραμερισμός του εγωισμού και άρνηση της απλής και εύκολης λύσης: να επιρρίψεις ευθύνες για να μην σε βαραίνει το ενδεχόμενο να ευθύνεσαι εσύ (πολλές φορές, επειδή όντως εσύ ευθύνεσαι).
0 comments